Yevmiyelerini ağaçtan çıkarıyorlar

Sonbaharda hasat edilmesi dolayısıyla "hüznün meyvesi" olarak nitelendirilen kestanenin hasadı Bursa'da sürüyor.

BirleÅŸmiÅŸ Milletler EÄŸitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Dünya Miras Listesi'nde yer alan UludaÄŸ eteklerindeki Cumalıkızık Mahallesi gibi, kentin bazı noktalarında kestane, bölgedeki vatandaÅŸların önemli geçim kaynakları arasında yer alıyor.

Kestane aÄŸaçların diplerinin temizlenmesinin ardından "dokuma" iÅŸlemiyle baÅŸlayan hasat döneminde, "dokuyucu" adı verilen iÅŸçiler, genellikle mahallenin yüksek kesimlerinde boyu 35 metreyi bulan, 200-300 yıllık kestane aÄŸaçlarına çıkarak, sırık yardımıyla kestaneleri düÅŸürüyor.

Bu zorlu aÅŸamada dokuyucular, ince dallarda adeta akrobat gibi ayaklarının üzerinde durarak, iki elleriyle tuttukları sırıklarla aÄŸaçtaki tüm kestanelerin düÅŸmesini saÄŸlıyor. Tüm risklere raÄŸmen bu iÅŸlemi yapan dokuyucuların yevmiyeleri 250 lirayı buluyor.

"Canını sepete koyup aÄŸaca çıkıyor" 

Cumalıkızık Tarımsal Kalkınma Kooperatifi BaÅŸkanı Mehmet Emin Yavuz, AA muhabirine yaptığı açıklamada, kestanenin hasat döneminde belirli aÅŸamalardan geçtiÄŸini belirterek, "Hasat döneminde, dokuyucu kestaneyi dokur, toplayıcı toplar ve hararcı taşır." dedi.

Kestane aÄŸaçlarının genellikle engebeli yerlerde bulunduÄŸunu vurgulayan Yavuz, ÅŸunları kaydetti:

"AÄŸaçların kimisi 200, bazıları 300 yaşında. YaÅŸlı aÄŸaçların boyu, 30-35 metre kadar olabiliyor. Dokuyuculuk, zor bir iÅŸtir ve sınıf sınıftır. Yani bir tecrübelisi, bir tecrübesizi vardır. Buna göre, yevmiyeleri de deÄŸiÅŸir. Tecrübesiz dokuyucu, 150 lira alır, tecrübelisi 250 liraya kadar yevmiye alır. Dokuyuculuk, bir hasat döneminde 15 gün kadar sürer. AÄŸaçlar eski olduÄŸu, budanmadığı için riskli. Buradaki kestane aÄŸaçları, ekilmiÅŸ bahçelerde olan aÄŸaçlar deÄŸil, hepsi ormanda. Bu yüzden 15 günlük dokuma iÅŸlemi sürecinde, canını cebine koyan dokuyucular, aldıkları parayı hak ediyor."

Dokuyucuların 3 çeÅŸit sırık kullandığını anlatan Yavuz, "Bunlardan biri, doruk sırığıdır ve 4-5 metre uzunluÄŸundadır. Bu sırık, kestane aÄŸacının en üst noktalarına ulaÅŸmak için kullanılır. Orta sırık, 3 metredir ve aÄŸacın yan taraflarındaki dallardaki kestaneler içindir. Bir de 2 metre uzunluÄŸundaki yakın sırık olur. O da yakındaki kestaneler için kullanılır." ifadesini kullandı.

"Çocukluktan yetiÅŸmek gerekir"

Dokuyucu Ömer Yavuz da (38) bu iÅŸin herkes tarafından yapılamayacağını vurguladı.

Çocukluktan yetiÅŸmek gerektiÄŸini aktaran Yavuz, "Tecrübe, çok önemli. Çünkü birçok arkadaşımız bu iÅŸi yaparken zarar gördü, ölenler de oldu. Kendi iÅŸiniz olmadığı sürece yapamazsınız ve baÅŸkasının aÄŸacında öÄŸrenemezsiniz bu iÅŸi. Ben 15 yaşımdan beri bu iÅŸi yapıyorum." diye konuÅŸtu.

Yavuz, aÄŸaç üstünde tutunmadan, dengeli bir ÅŸekilde durabilmenin zor olduÄŸuna dikkati çekerek, ÅŸunları kaydetti:

"AÄŸaca sırıkla birlikte çıkmanız gerekiyor. Sincap gibi bir ÅŸey oluyorsunuz aÄŸacın tepesinde. Dengeyi saÄŸlamak, çok önemli çünkü ayaklarınızın üzerinde tutunmadan iÅŸ yapıyorsunuz. Zaten kestane, tutunarak dokunamaz. Bir elinizle tutunup, bir elinizle sırık sallayıp dokuyamazsınız. AÄŸaçtayken birçok tehlike var. En basiti, çok kalın ve güvenli gibi görünen bir dalın içi sincaplar sayesinde boÅŸalabiliyor. Sadece dış kabuÄŸu kalıyor. Bu ÅŸekilde olduÄŸunda ne kadar kalın görünürse görünsün hiç ummadığınız anda kırılabiliyor. BeklemediÄŸiniz anda kendinizi yerde bulabilirsiniz. Köyde bu iÅŸi yapan 8-10 kiÅŸi ya var ya yok. Çünkü herkes cesaret edip de çıkamıyor. Herkesin çoluÄŸu çocuÄŸu var. Herkes, arkasında kal