Engellenen Ülkem (13); Koalisyon Hükümetleri faturaları

Cumhuriyet tarihimizde darbeler, muhtıralar, darbe ve muhtıra girişimleri demokratik yaşamımıza gölge oldu zaman zaman. 1923 ilk İnönü Hükümeti’nden 10 Temmuz 2018 tarihinde Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi geçişi öncesi son Hükümet Başbakanı Binali Yıldırım’ a kadar 95 yılda 65 Hükümet yönetmiş ülkemi. Koalisyon hükümeti hadi gene milletin verdiği yetki ve oya göre kurulan hükümetler; CHP üyesi Nihat Erim’in istifa ettirilip ertesi gün bağımsız Başbakan olarak atandığı hükümetimiz de var (33. hükümet); hemşerimiz Sadi Irmak Başbakanlığı’nda kurulan 134 gün ülkemi yönettikten sonra güven oylamasında sadece 17 güvenoyu alabilen ve 378 güvensizlik oyuyla görevi tamamlayan hükümetlerimiz de var. Koalisyon hükümetlerinin ülkemize faturası deyişi bana ait değil; tanıtım amaçlı paylaştığım “Vehbi Koç anlatıyor/Bir Derleme/YKY/Ekim 2022 4. Baskı/Editör Gürel Tüzün” kitabında Türk Traktör örneğini anlatan rahmetlinin kaleminden paylaşıyorum;

Önce bir hatırlatma; Türk Traktör fabrikası ülkemin rüzgar tüneli tesisini de içeren Uçak ve Uçak Motoru fabrikası iken Marshall yardımları nedeniyle Başbakan Şemsettin Günaltay emriyle  kapatılan fabrikadır. Dünya tarihinde faal uçak üretim fabrikalarını traktör fabrikasına çeviren muhtemelen başka ülke de Başbakan da yoktur.

Türk Traktör Fabrikası tesis ve motor projesi için ilk müracaat 1973 yılında Naim Talü tarafından yapılmış. 37. Hükümetimiz olan CHP-MSP koalisyon hükümetinde Ticaret Bakanı Fehim Adak brifing için davet edilir fabrikaya. Projede üretim kapasitesi yılda 30 bin adede yükseltilecek ve dizel motor üretimi de gerçekleşecektir, yatırım için 18 milyon dolar dış, 720 milyon lira iç para kullanılacaktır, dış paranın 3.5 milyon dolarını Fiat sermaye olarak 14.5 milyon dolarını ise dış kredi olarak getirecektir, üretilen traktörlerin % 25’i ihraç edilecektir. Bakan onaylarından sonra DPT (Devlet Planlama Teşkilatı) onayı ile Bakanlar Kuruluna gelmesi gereken proje ortağın milleti ve dini nedeniyle Fehim Adak ve Tarım Bakanı Korkut Özal’a takılmış. Sonraki Hükümet  Sadi Irmak hükümetidir, destek olurlar, DPT’ye intikal eden dosyaya ilgili kurumda daire başkanları Hikmet Çetin ve Bozkurt Çine “motor üretimi stratejik sanayi koludur, motor devlet tarafından üretilmelidir” görüşüyle olumsuz şerh koyarlar. Karar gene de DPT’den çoğunlukla geçer ancak  Bakanlar Kurulu’nda Köy İşleri Bakanı İ. Hakkı Aydınoğlu ve Enerji Bakanı Erhan Işıl imzalamazlar ve proje bir kez daha engellenir. 1. Milliyetçi Cephe Hükümeti’nde MSP’li Bakanlar reddederler projeyi. Başbakan Demirel görüşmelerde “projeyi destekliyorum, tek başıma olsam 24 saatte kararname her şeyiyle hazır olurdu ancak müşkülüm, anlamanızı rica ediyorum” diyerek konuyu kapatır ve proje bir kez daha engellenir. Rahmetli Vehbi Koç kitabında Başbakan Yardımcısı rahmetli Necmettin Erbakan’ın İtalya seyahatinde Türk  Traktör projesinin gerçekleşmeyeceğini  anlayan Fiat grubunun motor lisansını Tümosan’a vermeyi kabul ettiğini açıklıyor. Koç’a göre Tümosan 10 yılda yatırımını ancak tamamlayabilen 1986 yılında 55 milyon dolara mal olan ve servet  harcanan tesislerde traktör fabrikasının çalıştırılamadığını, motor olarak da sadece Türk Traktör için yılda 10-15 bin motor üretebilen bir tesis olduğunu anlatmış. (elbette Vehbi Koç’un 25 Şubat 1996 tarihinde vefat ettiğini ve bu bilginin o zamandan önceki veriler olduğunu hatırlatmalıyım)

Peki zorlukla ve rahmetli Erbakan’ın çabalarıyla kentime kazandırılan Tümosan bugün ne yapıyor onu da paylaşayım; 1975- temeli Erbakan tarafından atıldı, 1981- ilk motor üretimi; 1984 ilk traktör üretimi; 2004 özelleştirme ile Albayrak Grubuna geçiş; 2012 halka arz; 2013 yerli 105 beygir traktör üretimi; 2014 yerli 115 beygir traktör üretimi;2015 zirai ekipman üretimleri; 2017 savunma sanayi ürünleri Pusat taktik tekerlekli zırhlı araç üretimi; 2018 dizel ve elektrikli forklift üretimi; 2019 4 silindirli marin motor üretimi; 2021 pusat hibrid üretimi devreye alınır. Tümosan bugün bahçe ve tarla traktörleri, tarım makineleri motoru, endüstriyel motorlar, marin motorlar ve jeneratör motorları üretimi; elektrikli forklift ve ön yükleyici ziraat ekipmanı üretimi ile dev bir sanayi kuruluşu. 45000 yıllık traktör ve 75000 yıllık motor üretim kapasitesine sahip.  Olması gereken yerde mi derseniz onu kamuoyu değerlendirsin zaten artık devlet değil özel sektör kuruluşu. Ben aslında yıllardır  Tümosan’ın otomotiv endüstrisinde de olabileceğine inanmıştım. Limanlara uzaklık demeyin sakın  eğer becerirseniz Mercedes Benz kamyon üretimi Aksaray’da;  dev makine parkına sahip bir sanayi kentiyiz;  Ankara Ostim Konya’yı “Türkiye’nin Çin’i” olarak kabul eder; otomotiv yedek parçasında önemli markaların önemli tedarikçisiyiz, aslında birlik beraberlik içinde kendi markamızı bile oluşturabilirdik ama artık çok geç.