GERÇEK ÂŞIK CÖMERT, CEFAKÂR, VEFAKÂR? OLUR (1)

 

Bu hususta terennüm edilen binlerce beyitlerden ben birkaç tanesini ör­nek olması bakımından vereceğim:

Meta-ı dehr-i fânî nâ-sezadır ehl-i tecrîde

Ölürsen de şehîd-i aşk olup Rûhî kefenden geç

 

“Şu Fani âlemin malı mülkü, senin gibi tecrit ehli (dün­yayı terk etmiş, evlenmemiş) bir kişi için uygun de­ğildir. Ey Ruhi ölürsen de aşk şehidi olarak öl ve kefen­den vaz geç”

Bağdatlı Ruhi, bu beytinde aşk şehidi olmayı temenni et­miş, duası kabul olmuş ki; Sultan ll. Abdülhamid’in Ja­ponya’ya gönderdiği Ertuğrul Firkatey­ninde gitmiş ve şehit olup kefen­lenmeden gömülmüştür. Fakat işin garibi şâir so­nunu yıllar öncesinden sanki görmüş ki, bu ve ben­zeri beyit­ler söylemiş­tir.(1)

 

Yoluna cânâ revân etsem  gerek cânım dedim

Yüzüme bin hışım ile bakdı dedi cânın mı var

 

Zâtî: sevgilisine: “senin yoluna canımı feda edeyim, he­lal olsun, ölsem önemli değil” diyor ama gaf yapıyor ve sev­gilisi: “demek hem sana âşıkım diyorsun, hem de  hâlâ can taşıyorsun, aşkın uğruna o candan çoktan vazgeç­men gerek idi” diye şairi kahreden bir bakışla gönlünü dağlı­yor.

 

Gel gel beru ki savm u salâtın kazası var

Sensiz geçen zamân-ı hayâtın kazası yok

                                                           Nesîmî

 

İlâhî aşk sarhoşluğu ile söylediği enteresan beyitleri, ham ervah denen, aşkla, muhabbetle, sevgi ve gönülle… pek ilgi ve alâkası olmayan insanlar tarafından anlaşıl­mamış, yanlış yo­rumlanmış, münkir ve mülhidlikle (kâ­fir­likle)  suç­lanmış ve zahir ulemasının fetvası gereği, diri diri derisi yü­zülmek sure­tiyle idam edilmiştir. Sevgilisi için böyle diyor: “Gel yanıma muhabbet edelim, hasret giderelim, zamanı boşa geçirmeyip değerlendirelim, oru­cun ve namazın kazası olur ama, sensiz geçen zamanın kazası olmaz, o fırsatı bir daha yakalayamam”

Yenişehirli Avnî, bu ilâhî aşk sarhoşluğunun insana ne­ler yaptırabilece­ğini şöyle dile getirmiş:

Mecnûn ki “lâ ilâhe illâ” der idi

Teklif-i şuûr eyleseler “lâ” der idi

Ol mertebe Leylâsına meftûn idi kim

“Mevlâ” diyecek yerde de “Leylâ” der idi

 

Şeyhülislâm Yahya Efendi, aşk dünyasının sefasın­dan ce­fasının çok ol­duğunu, bu sahada at koşturmaya gelenlerin bunu peşin kabul ederek gelmele­rini tavsiye ederek şöyle di­yor:

 

Bir dilrübâya düşdü gönül mübtelâsı çok (2)

Aşkın safâsı yok değil amma cefası çok

 

Başka bir şairde şu tembih ve tavsiyede bulunuyor. Âşık bu sahanın ne tehlikeli, ne cefalı bir dünya olduğunu bilerek gelsin ve aşka müptela olduktan sonra duçar ola­cağı cevir ve cefadan dolayı ağlarken, sırrını faş etmesin, kim­seye belli etmesin hatta ağladığını ağlayan gözünden bile gizlesin diyor ve şöyle teren­nüm ediyor:

 

Sırrını âşık olan şöyle nihân etsin kim

Duymasın ağladığın dîde-i giryânı bile

 

Bu acıyı, yani aşk acısını sineye çekip, kimseye du­yur­ma­mak, belli et­memek, ser verip sır vermemek, sırrı fâş et­memek de bir marifettir. Leyla’ya sen mi büyüksün, Mecnun mu diye sormuşlar, “ben” demiş. “Çünkü ben aşkımı içime attım acısına sabrettim kimseye söyleme­dim, o ise herkese faş etti.” demiş.(3)

 

Dipnotlar:

1- İskender Pala, “Şairlerin Dilinden”, Kayı Yay. 2004,  İst. s. 349.

2- Dil rübâ: Gönül kapan, gönül çalan. Yüzü mah: Ay yüzlü, Nihan: Gizli. 

3- İskender Pala, “Divane Güzeller”, Kapı Yay. 2004, İst. s.149.