HPV AŞI PROĞRAMI VE RAHİM AĞZI KANSERİNDEN KORUNMA

Rahim ağzı kanseri veya diğer adıyla serviks kanseri tüm dünyada kadınlarda meme kanserinin ardından en sık görülen 2. kanserdir. Koruyucu amaçla uygulanan aşılara son yıllarda serviks kanseri veya rahim ağzı kanseri aşısı olarak da bilinen HPV (Human PapillomaVirus) aşısı eklenmiştir. 9-26 yaş arası genç kız ve kadınlara uygulanması planlanan bu aşı kadınlarda sık görülen bir kanser türünün gelişimini önlediğinden aşılama tarihi açısından bir devrim özelliğini taşımaktadır.

Diğer kanser türlerinin aksine rahim ağzı kanseri kalıtsal değildir. Bu kanser türüne Human PapillomaVirus (HPV) adı verilen ve cinsel yolla bulaşan bir virüs neden olmaktadır. Bu virüs rahim ağzı kanserinin yanı sıra, servikaldisplazi olarak adlandırılan kanser öncüsü lezyonlara, başta genital bölge olmak üzere tüm vücuttaki siğillere, ayrıca vajina, vulva ve anüs bölgesi kanserlerine de neden olmaktadır.

 HPV’nin 150’den fazla türü vardır. Bu türlerden 12’si yüksek oranda kanser yapma potansiyeline sahiptir. Rahim ağzı kanseri ve kanser öncüsü lezyonların %99.7’sine kanserojen HPV tipleri neden olmaktadır. Bu vakaların yaklaşık %70’inden HPV aşılarında bulunan tip 16 ve 18 sorumludur. Genital siğillerin %90’ından ise yine bir aşıda yer alan tip 6 ve 11 sorumludur. Ancak bu türler kansere neden olmazlar Cinsel yönden aktif erkek ve kadınların %50’si yaşamları boyunca en az 1 kez HPV türlerinden en az biri ile enfekte olurlar. HPV’nin bulaşması için tek bir cinsel temas bile yeterlidir.

Enfeksiyon ilk cinsel temastan sonra 1 ay gibi kısa bir sürede ortaya çıkabilir. HPV’nin bulaşması için cinsel ilişkide penetrasyon şart değildir. Genital bölgede cilt teması bile bulaşma için yeterlidir. Ayrıca HPV enfeksiyonu olan annelerin bebeklerine doğum sırasında da hastalığı bulaştırdıkları bilinmektedir. HPV enfeksiyonu geçirme riski özellikle genç kız ve kadınlarda çok yüksektir. Yapılan çalışmalarda HPV ile enfekte vakaların %70’den fazlasının 15-24 yaş arasındaki genç kız ve kadınlar olduğu saptanmıştır. HPV enfeksiyonlarının pek çoğu geçici enfeksiyonlardır.

Hastalanan kişide belirti vermeden seyreder ve enfekte olan kadınların %70’inde enfeksiyon 1 yılda, %90’ında ise 2 yılda kendiliğinden iyileşir veya kaybolur. Bu geçici enfeksiyonlar kansere neden olmaz. Ancak kadın cinsel yaşamı boyunca defalarca HPV enfeksiyonu geçirebilir. Yani hastalığı geçirmek kalıcı bağışıklık bırakmaz.

HPV aşılarının uygulama şekli: Kaç çeşit HPV aşısı vardır?

Şu anda ülkemizde Dörtlü aşı, ve ikili aşı isminde iki HPV aşısı vardır. Dörtlü aşı HPV tip 6, 11, 16, 18'e karşı bağışıklık sağlar. Bu iki aşı da HPV enfeksiyonuna karşı yaklaşık yüzde 70 oranında koruma sağlar. Yüzde 100 koruma sağlamaz çünkü onlarca HPV tipinin hepsine karşı değil sadece en yaygın bulunan tiplere karşı bağışıklık sağlarlar.

 2016 yılı sonunda yeni bir aşının daha (9'lu aşı, ülkemize gelmesi beklenmektedir. Bu aşı öncekilerden daha fazla sayıda, 9 adet HPV tipine karşı bağılıklık sağlamaktadır. Bu tipler: 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52, 58'dir. 6 ve 11'e karşı bağışıklık genital siğillere karşı koruma sağlarken sonraki 7 tipe karşı oluşturulan bağışıklık rahim ağzı, vajen, vulva ve anal kanserlere karşı koruma sağlar. Dokuzlu aşı HPV enfeksiyonlarına karşı yaklaşık yüzde 90 koruma sağlar çünkü diğer aşılara göre daha fazla tipe karşı bağışıklık kazandırır. Dünyada bu 3 aşı dışında başka aşı bulunmamaktadır, dünyadaki bütün aşılar aynı şekilde ülkemizde uygulanmaya başlamaktadır.

Bu aşıların hiçbirisi uygulandığı anda kadında var olan hastalığı tedavi edici etki göstermez, ileride yeni bir HPV enfeksiyonu gelişmesini önler ve buna bağlı kanser, siğil benzeri hastalıkların oluşmasını önler. Serviks, vulva, vajen ve anüse ait prekanseröz lezyonların oluşma riskini azaltır

HPV aşısı kimlere yapılır?

ACIP Kız çocuklarına ve kadınlara ikili, dörtlü ve dokuzlu aşı 11 - 26 yaş arasında önerilmektedir (ACIP, Amarika Aşı Uygulama Komitesi). Daha önce cinsel hayatı başlayan ya da başlamayan, evli veya bekar farketmeksizin herkese bu yaş aralığında önerilmektedir fakat yaş ilerledikçe ve cinsel partner sayısı arttıkça aşının etkinliği azalacaktır. Ne kadar erken yaşta yapılırsa o kadar faydalı olacaktır. Kız çocuklarında 9 yaşa kadar erken yapılabilir, daha önce uygulanmaz. Erkeklere ise 11 yaşından başlayarak dörtlü (quadrivalan) veya dokuzlu (nanovalan) aşı uygulanması önerilmektedir olacaktır. Kız çocuklarında 9 yaşa kadar erken yapılabilir, daha önce uygulanmaz.

HPV aşısının etkisi ne kadar sürer?

Şu ana kadar yapılan çalışmalar 5 yıllık koruyuculuğun olduğunu göstermektedir. Etkinin 5 yıldan uzun sürüp sürmediği ve 5 yıl sonunda ek doza gerek olup olmadığı yapılacak yeni çalışmalarla belirlenecektir. Şu an için bir kez (3 doz) aşılanan kadının tekrar aşılanması şeklinde öneri yoktur

 Aşı olan kişilerin aşıların koruması da olsa smear kontrollerine aynen aşı olmamış kişiler gibi devam etmeleri gerekmektedir.