İslâm Âleminde Matematik (2)

El Battânî (877-918), Batıya trigonometriyi öğreten kişidir. Işığın sırlarını Batılı ilim adamlarından 6 asır önce çözen ve eserleri defa­larca batı dillerine çevrilen bilim adamıdır. Battânî: “Her insan için dinin emirlerinden sonra öğrenmesi gereken ilim astronomidir. Çünkü insan bu sâyede Allah’ın büyüklüğünü, hikmetini ve O’nun eserlerinin mükemmelliğini görecektir.”(1) der.

İbni Sînâ 150 den fazla eser bırakmış, “el Kânun” isimli kitâbı ortaçağda, 12. Yüzyılda Latinceye tercüme edilmiş, 400 yıl boyunca tek kitap olarak (el altı kitâbı olarak) kalmış, mikrobun varlığını söylemiş, at üzerinde giderken bile ilimle meşgul olmuş, bir iftira üzerine hapse atılmış orada bile üç tane eser yazmıştır.(2) “Kânun” isimli kitâbında 780 ilacın yapımından bahsetmiştir.(3)

Ömer Hayyam; çok yönlü bir adam olunca herkes kendine uygun yö­nünü almış ve “Herkesin Hayyam’ı kendine” sözü darbı mesel olmuştur. Bir çadırcının oğludur ve Hayyam çadırcı demektir. As­lında astronomi fizik ve matematik bilginidir, ama bu tarafları şâirli­ğinin gölgesinde kalmıştır. İslâm âleminde bir Hayyam kulübü, der­neği veya vakfı yoktur ama ilmin ve âli­min kıymetini bilen Londra da bir “Hayyam Sevenler Kulübü” vardır. Denk­lem çözümlerinde “bilinmeyen’ kavramını “şey” ile açıklamıştır.  İspanyollar bunu “xay” şeklinde kendi dillerine çevirmiş, daha sonra bunu daha da kısaltmışlar ve bugün matematikte “bilinmeyen’ sembolü olarak kullanılan (x) ortaya çıkmıştır.(4)

Fârâbî felsefe dalında dünyânın en önde gelen bilginle­rindendir. Bu alandaki şöhreti Aristo’ya (M.Ö. 383. 322) ya­kındır. bâzı bil­gin­ler Aristo’yu, bazısı ise Fârâbî’yi dünyânın en büyük Filozofu kabul ederler. dünyâda ses olayını ilmi bir şekilde ilk olarak incele­yen, bu hususta eserler yazan ve müzik üzerine eserler verip âletler yapan bir âlimdir. Değişik ilim dallarına âit 200 kadar eseri vardır. Bu eserler, asırlarca Avrupa Üniversitelerinin ders kitâbı olmuş­tur.(5)

Irkçı davranan fanatikleri çoğunlukta olsa da; İslâm ilmini, İslâm Medeniyetini biz Müslümanlara tanıtan tarafsız Batılı ilim adamları da vardır. Haklarını yememek lâzım. Yeri gel­dikçe onlardan yaptı­ğımız alıntılar bunun en güzel delilidir. Fakat şunu da bilmek lâzım ki; Batılı ilim adamlarının kahır ekseriyeti İslâm ve Müslüman düş­manıdır. Meselâ: 2000 yılında ikinci milenyum vesilesiyle Paris’teki 100 den fazla sokağın ismi değiştirilmiş, ikinci milenyumda yaşamış en büyük matematikçilerin ismi verilmiş, ama Batıyı aydınlatan bu İslâm âlimlerinden, Câbir, İbni Sînâ, İbni Heysem, Harizmî, Battânî vb. hiçbir tânesinin ismi yoktur.(6)

Avrupalılar gün gün faşizme ve fanatizme doğru kaymaktadırlar. Objek­tif bakmayı unutmakta, ırkçılığa ve dini taassuba kurban ol­maktadırlar. İslâma Fobya denen İslâm korkusu, ışıktan korkan ve kaçan yarasalar gibi, karabasanları olmakta ve hayatlarını zehir et­mektedir. Bir asır önce Paris Üniversitesi Tıp Fakültesinin bahçesine İbni Sînâ’nın büstünü dikenler,(7) Paris Tıp Fakültesi konferans salo­nuna Râzi ve İbni Sînâ’nın resimlerini asanlar,(8) bugün bütün bir İslâm Medeniyetini ve onların âlimlerini inkâr eder ve yok sayar hâle gelmişlerdir.

Osmanlı matematiğine gelince: Fâtih; bir zamanlar Ali Kuşçu gibi bir astronomu her adımına bir altın, bâzı rivâyetlerde de her konak yeri için bin altın(9) vererek medreseleri müspet ilimlerin mer­kezi yapmıştı.(10)

 Bu büyük sultanın, medreselerinde okutulmak üzere koyduğu felsefe, matematik, mantık ve astronomi gibi müspet ilimler, onun ölümünden 100 sene sonra programdan kaldırılmıştır. Hatta bu ilimleri okutmak haram telakki edilmiş, bundan sonra med­reselerin işi, sarf-nahiv gibi Arapça, Farsça gramer okutmaktan iba­ret kalmıştır. Yabancı dil öğrenmek kâfir olmakla bir tutul­muş ve Osmanlı ilmi yok olmaya başlamıştır.(11)

Dipnotlar:

1- Sigrid Hunke, a. g. e. s. 93.

2- Fuat Sezgin, a. g. e. c. 1, s. 32. Beytül Hikme’de yetişen ve daha sonra bütün insanlığı etkileyen âlimlerden bazıları: Kindî, Harizmî, Fârâbî, Râzî, İbni Sînâ, Mes’udî, Battânî, Sâbit b. Kurra.

3- Sigrid Hunke, a. g. e. s. 236.

4- Ali Çimen, “Târihi Değiştiren Bilginler”, Timaş Yay. 7. Baskı, İst. 2012, s. 62-80.

5- Yaşar Aydınlı, “Fârâbî”, İSAM Yay. İst. 2008, s. 29.

6- Milliyet Gazetesi, 04. 08. 2000.

7- Mehmet Bayrakdar, a. g. e. s. 24.

8- Sigrid Hunke, a. g. e. s. 211.

9- Ahmed Şimşirgil, “Kayı-2”, KTB Yay. İst. 2013, s. 275.

10- Ercüment Kuran, “Türkiye’nin Batılılaşması ve Millî Meseleler”, TDV Yay. Ank. 1997, s. 3. Fâtih yerli ve yabancı ilim adamlarını huzuruna toplar maddî ilimler hususunda huzur dersleri yaptırırdı s. 131.

11- Caner Arabacı, “Konya Medreseleri”, s. 448.