Konya’nn Yitik Tarım Toprakları

Tarımın önemini, tarıma elverişli toprakların değerini öğrendik, Allah ürün bulamayarak öğretmesin.  2014 verisi, ülkemde 2005-2014 arası 10 yılda  2573000 futbol sahası büyüklüğünde 27 milyon 825 bin 64 hektar tarım arazisi inşaata kurban gitmiş. Veri 2014 ama tarım arazilerinin yok edilişi bugünkü iktidar dönemiyle kısıtlı değil. Toprak rant kaynağı olunca böyle gelmiş  ancak bıçak kemiğe dayandı, umarım artık böyle gitmez.  Klasik yöntem;  önce nüfus artışı, beraberinde hızlı kentleşme, kentsel alan genişlemesi, ortaya çıkan çevre sorunu. Şehrin hava, su ve toprak kirliliği ile verimli toprak kaybı ve ekonomik ve ekolojik sonuç azalan beslenme potansiyeli ile dışa bağımlılık. Kendi kendine yetememe.

2013 yılında Selçuk Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü hocaları Sn. Hale Akseki ve Sn. M.Çağlayan Meşhur “Kentsel yayılım sonucu yapılaşmaya açılan verimli tarım alanları” başlıklı makalelerinde tehlikeye dikkat çekmişler aslında. Konya , tarım alanlarını koruma planı yapmış o yıllarda.  1960’lardan itibaren planlama geleneğine sahip kent Konya’da 1966-69 arası planların ve uygulayıcı iradenin var olduğu vurgulanmış. 1950 nüfusu 64.434 olan Konya  2010  yılında 1.303.373 nüfusa ulaşmış. İyi tarım alanları olarak güney, güneybatı, güneydoğu ve batı belirlenmiş. 1966 yılında yarışmalı imar planı ile sanayinin kuzeyde, konutların kuzeybatı ve batıda olması, güneyin ise tarım amaçlı korunması hedeflenmiş. 1983-93 arasında kentin kuzeye gelişmesi planlanmış, tramvay aksı ile de bu desteklenmiş.  Son 50 yılda (2013’e kadar) Konya 17629 hektar tarım arazisini kaybetmiş.  Bunda kentsel nüfus artışı ile kentin genişleyen sınırları karşısında arazinin kentsel kullanım değerinin tarım alanı olarak kullanım değerini aşması etken olmuş  elbette. Bu açıdan bakılınca bugün Google taraması ile bile bu rakamın 2013 sonrası ciddi artış gösterdiğinin ortaya çıkacağı kesin. İnsanlara kaynak oluşturan alanların yaşam  alanı ,yerleşim yerine dönmesinin acısını bugün çekmeye başladık, ileride daha çok çekeceğimizi bugün görüyoruz.

Konya Evliya Çelebi Seyahatnamesinde 9000’i aşan bağ ve bahçe, yabancının bağların içinde kaybolduğu, güzel sesli kuşların nağmesinden insanın hayat bulduğu,  7 çeşit buğdayı yetiştiren kent olarak tasvir edilmiş. O kadar eskiye gitmeyeyim, bugün dedemin Küçükkumköprü’deki bağını bulamam ben. Çayırbağı, Hocacihan ve elbette Meram eskiyi arıyor. Bunların Sn. Belediye Başkanlarımız da farkında. Zaten tarımdan sorumlu olan Büyükşehir  Belediyemiz tohum, fidan, yeni ürünler mesela lavanta yetiştirme  alanları oluşturma derdinde. Lavanta biliyorsunuz tarıma elverişsiz alanlarda yetişen ancak görselliği ve ekonomiye getirisi ile dikkat çeken ürün. Karatay Belediyemiz de lavanta bahçeleri oluşturmakta çok başarılı.  Lavanta  ve lâle bahçeleri Konya’nın turizm potansiyelini de artırır aslında. Meram Belediyemiz Bağ-ı Meram adıyla 18000 metrekarede üzüm bağı, meyve bahçesi kurmaya başladı. Bunlar gideni getirme çabaları. Kutluyorum kendilerini, Umarım imarlaşmada da titizlik gösterilir de bugünleri aramayız.

2012 tarihinde Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Mevlana Kalkınma Ajansı, Konya’mın önemli STK’ları ile yapılan başkanlığını zamanın valisi Sn. Aydın Nezih Doğan beyin  yaptığı bir çalışma raporu var. “Konya İli Meyvecilik ve Bağcılık Eylem Planı”  ile sonlanmış çalışma ama bugüne kadar pek bir çalışma yapıldığını duymadım. Teşhis konmuş ama tedaviye geçilememiş. Belki  Sn. Uğur İbrahim Altay kentin tarımsal çalışmalarından da sorumlu olarak  yeniler veya değerlendirmeye alır bu raporu. Çiftçimizin %64’ü ilkokul mezunu, % 81.91 i herhangi bir destek almıyor, tesis kurma öncesi araştırma yapmayan % 86.82, kamu kuruluşundan bilgi almayan % 63.82, tesisleşme öncesi toprak analizi yaptırmayan % 77.52, zararlı mücadelesi hakkında destek almayan %  61.44, sulamayı  yeraltı suyuyla yapan % 42, sulamada teknik destek almayan % 87.86, tarım sigortası yaptırmayan % 88.89. Sonuçta desteksiz yapılan ve bilgi eksikliği  olan meyvecilik ve bağcılıkta ürün fiyat memnuniyetsizliği %  75.97. Organik tarım yapmayan  % 91.99, organik tarım yapmama nedeni  %  81.18 bilgisizlik. Bugün bu rakamlar umarım olumlu yönde gelişmiştir.

Gelelim tespitlere, Ahırlı ilçesinde sulu tarım var ancak bahçe kotu sulama kanalından yüksek , bu durumda maliyet artışı nedeniyle sulamadan efektif olarak yararlanılamıyor, soğuk hava deposu atıl .

Güneysınır ilçesinde  soğuk hava deposu atıl.

Hadim’de  soğuk  hava deposu atıl.

Hüyük’te tarımsal sulama için gölet var ancak denetimsizlik nedeniyle çöplük halinde ve verimsiz

Ilgın’da soğuk hava deposu atıl, Seydişehir’de  soğuk hava deposu olmaması nedeniyle Isparta’dan yararlanılıyor ancak bu durumda maliyet artıyor.

Taşkent’te  var olan soğuk hava deposu işletilemiyor.

Fidan dağıtımında isabetsizlik, fiyatları üreticinin değil alıcının belirlemesi ve fiyat yetersizliği, kooperatifçiliğin gelişmemesi, pazarlama sorunları nedeniyle ürün gerçek değerini bulamıyor. İhracatcı firma çokluğu, uluslararası fuarlar, marka olabilecek ürün çeşitliliği, iklimin uygunluğu, tarım alet ve ekipmanlarına kolay ulaşım, lojistik avantaj gibi artılara karşın Konya meyveciliğinin ve bağcılığının istenilen  düzeyde olmadığı belirtilmiş raporda. Şartlar iyileşmiş olabilir ama bugün Türk çiftçisinin sorunları gene bunlar . Çalışmada Eylem Planı da hazırlanmış ama herhalde orada öyle kalmış. Örneğin ekşi kara, gök üzüm, yeşil çekirdekli kuru üzüm, kişnişe coğrafi ürün tescil belgesi alınması planlanmış ama gerisi gelmemiş.

Konya’da Ziraat Fakültesi, Gıda ve Tarım Üniversitesi var, koordineyle pek çok şey yapılabilir. Tarımın daha da önem kazandığı günümüzde atılacak her adım çok değerlidir. Potansiyellerimizi değerlendirmek için ele ele ve koordineli  çalışma gerekir.  Planlar eyleme geçsin artık. Saygıyla.