Osmanlı?da Mülkiyet Hakkının Kutsallığı (2)

 

Osmanlı Müslim gayri Müslim bütün tebaâsına bu âdil tutum ve davra­nışı sayesinde 600 sene dünyaya mührünü vu­rmuş,  in­sanlığıyla,  adâletiyle,  hüsnü muâmelesiyle düşmanlarına bile kendini sevdi­rmiş,  Yunanistan'ın Solono Piskoposu Dorotheus'a Yıldırım’dan yardım istetmiş,  Yedi adaların Os­manlı eline geçmesiyle Aziz Hrıstomos kilisesinde şükran ayini yapılmış,  Girit Venediklilerden alınınca,  Hammer’in de kay­dına göre, Osmanlı ve adâleti geldi diye halk bayram yapmış ve birçok bölgeden, özellikle "gelin bizim memleketi­mizi de koruyucu kanatlarını­zın altına alın"(1) diye davetiye alacak bir imparator­luk kurmuşlardır. 

 

Osmanlı’yla çok uğraştığı için kendisine Haçlı Âlemi tarafın­dan "Hı­risti­yanlığın şövalyesi" unvanı verilen Boğdan Voyvodası Büyük Stefan ölürken evlatlarına şöyle vasiyet etmiştir: "Belki de yakında himâyeye muhtaç olacak­sınız.  Rus’a aslâ yaklaşma­yın.  Hâindir sizi yok eder.  Mec­bur kalırsanız kendinizi Os­manlıya teslim edin.  Âdil ve merhametli­dir"

Buna en bâriz ör­nek:

 Girit’te Venedikliler halkın bin bir zahmetle elde ettiği mah­sulün üçte birini vergi diye tarlada alıp,  eğer pazara sat­maya geti­rirse birde orada vergi alır­ken, İngilizler Hindistan’da asırlarca     müstah­silin hasadının tam yarıdan fazla­sını vergi diye alırken,(2) Osmanlı fethettiği yerlerde bu hususta gâyet âdil ve insanî davrandığı için, birçok yerde yerli halk on­ları davet etmiş ve gelişlerine se­vinmişlerdir.(3)  

Osmanlı hâkimiyetindeki gayri Müslim halkın çok rahat ol­duğunu,  hattâ kendi dindaşlarının idâresinden daha rahat olduğunu,  bu yüzden pa­pazların ve halkın Osmanlıyı memleketlerine davet ettiklerini,(4) savaş başlayınca Hıristiyan ahalinin kendi ordularına değil,  Osmanlı ordusuna yardımcı ol­duklarını, (5) hattâ cephedeki askerlerin bile hür olarak yaşa­maktansa daha iyi şartlar sağlandığı için gönüllü olarak nasıl ecdâdımıza esir olduklarını(6) yine ecnebi kaynaklar yazmaktadır. 

Dedelerimizin kılı kırk yararcasına adâleti nasıl uyguladıklarına bir misal daha verip başka bir konuya geçelim: 500 yıldır dimdik ayakta olan Süleyma­niye Câmiinin yanında onu yapan dahi mimar Sinan’ın çok mütevâzı bir evi vardır. Yaşı 90’ı aşmıştır. 1563 yılında büyük bir sel baskını neticesi İstan­bul’un çeşmeleri tahrip olur, büyük bir su krizi yaşanmaya başlar.

 Kanûnî’nin emriyle Sinan değişik semtlere, Süleymaniye Câmiinin mâliyeti kadar bir harcama yapıp 40 adet çeşme getirir.(7) Bu arada ihtiyarlık dönemimde rahat edeyim düşüncesiyle, Sinan, usûle aykırı olarak bir çeşmede evine akıtır. Fitne her dönemde caridir bu durum pâdişaha şikâyet edilir ve çeşme iptal ettirilir.(8)

 Adâlet adına bugün bile kendine dünyayı hayran bırakan ve iftihar vesilemiz olan o koca mimara bu bile çok görülür, yanlış mı? Hayır doğru, doğru olduğu için Osmanlıya Allah bu ruhsat ve fırsatı tanımıştır.

Dipnotlar:

1-Hammer, “Osmanlı Târihi” c. 1, s. 323; Târih ve Medeniyet Dergisi sayı, 26, s. 30. 

2-İsmail Hâmi Dânişmend,“Târihi Hakikatler”,Tercüman Gazetesi Yay.1979, c.1, s. 70.

3-Recep Şükrü Apuhan, “Ruhumda darp İzleri Var”, Timaş Yay. İst. l990 s.136; Yılmaz Öztuna, “Büyük Türkiye Târihi”, Ötüken Yay. 1977, c. 5, s. 324. 

4-İsmail Hâmi Dânişmend,“Târihi Hakikatler”,Tercüman Gazetesi Yay.1979, c. 1, s. 210.

5-Fernand Grenard, a. g. e. s. 123.

6-Târih ve Medeniyet Dergisi, sayı: 11, s. 24.

7-Osman Özsoy, Su Medeniyeti Sempozyumu Koski Büyükşehir Bel. 2009 Konya, s. 203.

8-Ahmed Refik, “Onuncu Asr-ı Hicrî’de İstanbul Hayatı” Haz. Abdullah Uysal, Kültür ve Turizm Bak.Yay.Ank.1987, s. 41; A.Ragıp Akyavaş, “Üstad-ı Hayat-2”, TDV Yay, Ank. 2005,c, 2, s.27, 35.