ÖZGÜRLÜĞE GİDEN YOL

Manevi yolculuk, kişinin kendini tanımasıyla başlayan ve bu tanışıklığın ardından kendi "benliğinden" özgürleşmesiyle derinleşen bir süreçtir. “Gerçek özgürlük, senin senden kurtulmasıdır” sözü, kişinin kendi benliğinin oluşturduğu sınırları aşarak hakiki özgürlüğe ulaşabileceğini anlatır. Bu düşünce, tasavvufun temelinde yatan "nefs" kavramıyla yakından ilişkilidir.

Tasavvuf öğretisine göre insan, varoluşun en derin anlamını bulmak ve Allah’a yakınlaşmak amacıyla bir iç yolculuk yapar. Bu yolculukta en büyük engel, kişinin kendi benliğidir; çünkü nefs, insanı dünya ve ego hırslarına yönlendiren, sahte bir benlik algısı yaratır. Nefsinden arınma yolunda ilerleyen kişi, kendini ilahi olana açarak hakiki özgürlüğe, yani kalbindeki saf huzura ulaşır. Mevlana'nın “Nefsini bilen, Rabbini bilir” sözünde de ifade edildiği gibi, kendini bilmek, aslında sınırlarını ve yetersizliklerini kabul etmeyi ve ego yükünden kurtulmayı gerektirir.

Bu noktada, tasavvufun "fena" (yok oluş) ve "beka" (kalıcılık) kavramları devreye girer. Fena, kişinin kendi egosunu, dünyevi isteklerini ve varoluşsal sınırlarını aşarak içindeki benliği yok etmesi anlamına gelir. Bu yok oluş, bir kayboluş değil, bilakis hakiki varoluşun başlangıcıdır. Kişi, fena haline ulaştığında, yani egosunu aşarak kendi benliğinden kurtulduğunda, beka haline geçer. Bu durumda insan, Allah’ın varlığıyla var olur ve onunla bir bütün haline gelir. Yani gerçek özgürlük, “ben” olarak var olmaktan vazgeçmekle mümkündür.

Manevi öğretmenler/rehberler bu durumu, okyanusa damlayan bir damla suya benzetirler. Damla, okyanusa kavuştuğunda kendi varlığını yitirir; ama aslında artık çok daha büyük bir bütünün parçası olmuştur. Kendi sınırlarını aşarak hakiki varlığa kavuşur. Bu benzetme, tasavvufta "fenafillah" olarak adlandırılan Allah’ta yok olma halini ifade eder. Allah'ta yok olan bir nefis, artık ego ve arzulardan özgürleşmiştir. Bu yolculuk, bir dönüşüm sürecidir ve yolcunun kendi sınırlarından vazgeçmesini, manevi huzura ve özgürlüğe adım atmasını sağlar. Tasavvufta ifade edilen bu içsel özgürlük, sadece benlikten sıyrıldığımızda, kendimizden vazgeçtiğimizde mümkün olur.

Son söz, İmam-ı Rabbânî Hz.’nin “Mektûbât” adlı eserinde geçen bir beyit. “Hakk'ın ve Hak adamlarının yardımı olmadan, melekler bile kurtulamaz yüz karalığından". İnsanın manevi rehberlikten yoksun kaldığında hata yapmaktan, nefsin ve şeytanın tuzaklarına düşmekten korunamayacağını anlatır. Tasavvufa göre, mürşid-i kâmiller (manevi rehberler), kişinin manevi yolculuğunda ilim ve irfanla destek verir, onu kötülüklerden uzaklaştırmaya yardımcı olur. Bu beyitte geçen "melek" ifadesi, günahsız, masum anlamında kullanılır. Günahsız bile olsa bir insan, Allah’ın yardımı ve hak yolundaki rehberlerin manevi desteği olmadan nefsine karşı koymakta zorlanabilir. Bu da, tasavvufta rehberin önemini ve insanın kendi başına yetemeyeceğini vurgular.