Toklar, açlardan daha mı aç?

      Nüfusun her yıl hızla arttığı günümüz dünyasında insanoğlu, “doğadan koptukça” bilinçsizce daha çok tüketmeye son gaz devam ediyor. Artık gıda israfındaki artış, devasa boyutlara ulaşmış durumda.

     Doğadan koptukça soframıza gelen yiyeceklerin nasıl yetiştiğini, arkasındaki emeği ve mucizeyi göremez olduk, görmezden gelir olduk.

     Doğadan koptukça, aynı zamanda bizi biz yapan insani değerlerden uzaklaştık, uzaklaştıkça yalnızlaştık, yalnızlaştıkça sosyalleşme adına kendimizi marketlerde alışveriş merkezlerinde bulduk. İhtiyacımızdan fazla alarak kendimizi mutlu etmeye çalıştık.

Gıda israfının en önemli adresi, evlerimiz.

     Diğer canlıların hayatını tehlikeye sokacak boyutlara ulaşan israf nedeniyle açlık artmakta, kıtlık artmakta, kuraklıklar yaşanmakta, iklim değişiklikleri olmakta, çevre kirlenmekte, hayvanların nesli tükenmekte. Her yıl kişi başına evlerde 93 kilo, restoranlarda 28 kilo ve satış noktalarında 16 kilo gıda çöpe gidiyor. Ekmek israfında zaten dünyanın en önde gelen ülkelerinden biriyiz. Her 3 ekmekten 1’i atılıyor.

      Çöpe giden her ekmek için, yetiştirilen buğdayı, harcanan emeği, boşa giden suyu ve zamanı da hesap edecek olursak israfın boyutları daha da korkunç hale geliyor.

     Özellikle mutfakta, lokantalarda, otellerde çöpe atılan yemekler, buzdolabının bir köşesinde unutulan ve bozulmuş sebze ve meyveler doğayı aşırı kullanmamızın yanı sıra elektrik ve doğalgaz faturası olarak bize geri dönüyor.

     40 yılda doğal kaynakların tüketiminin %54 arttığı dünyada, gıda üretimi ve tüketimi konusunda birçok zıtlık yaşanıyor. Dünyanın bir bölümü açlık sınırında yaşarken, diğer bölümü sağlıksız ve aşırı yemeden dolayı oluşan obezite hastalığından yakınıyor.

     Rakamları duyunca insan üzülmekle kalmıyoruz adeta altında eziliyoruz. Dünyada bir milyara yakın kişi aç, her sene altı milyon kişi açlıktan hayatını kaybediyor. Halbuki bir yandan da dünya kadar yemek çöpe gidiyor.

 Üretilen gıdanın üçte biri, yaklaşık 1,3 milyar ton yemek çöpte. Yani dünyadaki açlığı gidermek için yeterince yemek, hatta fazlası var ama ziyan oluyor.

“Toklar, açlardan daha mı aç?”

    BM tarafından yayınlanan ‘’Dünyada Gıda Güvenliği ve Beslenmenin Durumu’’ adlı rapora göre, dünyada bir milyara yakın insan açlık çekmekteyken, aşırı kiloluluk ve obezite oranları artış göstermeye devam ediyor. Bugüne kadar 4 milyon ölüme yol açmış obezitenin sebep olduğu sağlık sorunlarının tedavisine ise her sene yaklaşık 2 trilyon dolar harcanıyor.

      Gelişmiş ülkelerdeki gıda israfı maliyeti 680 milyar dolar iken gelişmekte olan ülkelerde bu rakam 310 milyar dolar seviyesinde. Gelişmiş ülkelerde yalnızca tüketicilerin israf ettiği gıda miktarı 230 milyon ton. Bu sayı Sahraaltı Afrika’nın ürettiği gıda miktarına denk

     Kaynakların dengesiz dağılımı, iklim değişikliği gibi etkenler yeterli miktarda ve kalitedeki gıdanın dünya nüfusuna ulaşmasını engelliyor. Çünkü gıdalar, üretimden son tüketiciye gelene kadar her aşamada çeşitli kayıplara uğruyor.

     Dünyadaki gıda israfının %56’sı gelişmiş ülkelerde, geriye kalan %44’lük kısmı ise gelişmekte olan ülkelerde gerçekleşiyor. Gelişmekte olan ülkelerde gıda kayıpları üretim, depolama, işleme, dağıtım ve pazarlama aşamalarındaki altyapı yetersizliğinden; gelişmiş ülkelerde ise perakende ve tüketim safhalarında gerçekleşen kayıplardan kaynaklanıyor.

     Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü(FAO) verilerinde, Türkiye’de her yıl 26 milyon ton gıda israf edilirken dünyada üretilen yiyeceklerin yaklaşık yüzde 14’ünün daha tüketiciye ulaşmadan çöpe gidiyor, bunun da maddi değerinin 1 trilyon dolar civarımda olduğu uzmanlar tarafından hesap ediliyor.

     Türkiye İsrafı Önleme Vakfı’nın 2020 yılı “İsraf Raporu” göre, Türkiye’deki günde yaklaşık 12 milyon ekmek israf ediliyor.

     Türkiye’de, üretilen meyve sebzenin en az yüzde 25-30’u daha sofraya ulaşmadan çöpe gidiyor. Araştırmalara göre gıda israfının yüzde 42´si evlerde meydana geliyor. İsrafın yüzde 39´u üreticiler, yüzde 5´i perakendeciler, yüzde 14´ü de yemek sektöründe gerçekleşiyor.

Yine bu rapor verilerine göre,

……

      Türkiye’nin dünya genelinde kişi başına en çok gıda israfının yapıldığı 10 ülke arasında 3.sırada yer alıyor. Aynı listede birinci sırada Demokratik Kongo Cumhuriyeti bulunurken sırasıyla Meksika, Türkiye, Etiyopya, Mısır, Nijerya, Filipinler, Endonezya, Vietnam bulunuyor. Yapılan gıda israfına yıllık milyon ton bazında bakıldığında ise en çok gıda israfı yapan ilk 5 ülke sırasıyla Hindistan, Nijerya, Endonezya, A.B.D. ve Pakistan olarak kayıtlara geçiyor.

    Eskiden “nâr-ı azîz” de denilen ekmeği kimse yere atmaz, yerde bir ekmek parçası görse “nimet der” öper, alnına götürür ve ayak altında çiğnenmeyeceği bir köşeye bırakırdı.

     Küçük bir ekmek parçasına bile gösterdiğimiz bu hassasiyetimize ne oldu?

    Ne oldu bize de israfta dünyanın en önde gelen ülkelerinden biri olduk.

    Ne oldu bize de tüm uyarı ve yapılan kampanyalara rağmen israfın önüne geçemez olduk.

   “İsrafın haram olduğunu” bu ülkede yaşayan herkesin bildiği halde ne oldu bize de ülkemizde üretilen her üç nimetten birini çöpe atar olduk.

   “Ekmekle hayata yelken açan” topluma harbiden ne oldu?