Ücretliler Beyanname Vermek Zorunda Mı?

İçinde bulunduğumuz Mart ayının, 2022 takvim yılında elde edilen gelirler için beyanname verme dönemi olduğunu bir önceki köşe yazımızda belirtmiştik. 2022 takvim yılında ücret geliri elde eden mükelleflerin bu gelirleri üzerinden işverenlerince gelir vergisi tevkifatı yapılsa bile bir kısım ücret gelirlerinin 31 Mart 2023 tarihine kadar beyan edilmesi gerekmektedir.

2022 takvim yılında elde edilen ücretlerin; gelir vergisi tevkifatı yapılıp yapılmaması, tek işverenin ya da birden fazla işverenin yanında çalışılması karşılığı elde edilmesi gibi farklı durumlarda beyanının gerekip gerekmediğini inceleyelim.

Tek İşverenden Ücret Elde Edilmesi

2022 takvim yılı boyunca tek bir işverenin yanında çalışılması karşılığında elde edilen ve ücret ödemesi sırasında gelir vergisi tevkifatı yapılmış olan ücretlerin tutarının 880.000 TL’yi aşmaması halinde bu ücretlerin beyan edilmesi gerekmemekte ve işverenlerce yapılan stopaj, nihai vergileme olmaktadır. Ayrıca işverenlerce ücret ödemesi sırasında yapılacak gelir vergisi tevkifatında Gelir Vergisi Kanunu 23/18. Maddesi uyarınca “asgari ücret istisnasına” da dikkat edilmesi gerekmektedir. Bilindiği üzere 01.01.2022 tarihinden itibaren asgari geçim indirimi uygulaması kaldırılarak yerine tüm ücretlilerin asgari ücrete kadar olan ücretleri için gelir vergisi istisnası getirilmiştir. Bu sebeple elde edilecek ücret gelirleri üzerinden hesaplanacak gelir vergisinden, asgari ücret matrahına isabet eden gelir vergisi kadar istisna uygulanacak ve kalan kısım işverenlerce ücretliler adına ödenecektir.

Elde edilen ücret geliri üzerinden tevkifat yapılmadığı durumda ise bu ücretlerin yıllık tutarının asgari ücretin yıllık matrahını aşmaması halinde beyan edilmesi gerekmemektedir. Bu sınırın aşılması halinde ise ücretliler tarafından muhakkak beyanname verilmesi gerekecek ve asgari ücret istisnasından beyanname üzerinde yıllık olarak faydalanılacaktır.

Birden Fazla İşverenden Ücret Elde Edilmesi

2022 takvim yılı boyunca birden fazla işverenin yanında çalışılması karşılığında elde edilen ve ücret ödemesi sırasında gelir vergisi tevkifatı yapılmış olan ücretler için birinci ücretin hangisi olacağı işçi tarafından serbestçe seçilecek ve birden sonraki ücretlerinin toplamının 70.000 TL’yi aşmaması halinde bu ücretler beyan edilmeyecektir. Bu hesaplama yapılırken birden sonraki ücretlerin toplamının 70.000 TL’yi aşmamasına rağmen elde edilen birinci ücret de dahil tüm ücretlerin toplamının 880.000 TL’yi aşması durumunda ise tüm ücretlerin beyan edilmesi gerekecektir. Yıllık beyanname ile beyan edilmesi gereken ücretler için beyanname üzerinde hesaplanacak gelir vergisinden, dönem içerisinde işverenlerce tevkif edilen gelir vergileri mahsup edilebilecektir.

Ücretlerin Beyanı İle İlgili Örnekler

Örnek-1: Kazancı basit usulde tespit olunan ticari kazanç sahibi bir işverenin yanında çalışan Bayan D’nin 2022 takvim yılında elde ettiği aylık ücret matrahı 8.000 TL’dir. Basit usule tabi işverenlerin çalışanlarına ödedikleri ücretler üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapma yükümlülükleri olmadığı için Bayan D’nin elde ettiği ücret tevkifatsız ücret olacaktır. Tevkifata tabi tutulmayan ve tek işverenden elde edilen ücretin yıllık matrahının asgari ücretin yıllık matrahını aşması halinde beyan edilmesi gerektiğini belirtmiştik. 2022 takvim yılının ilk altı aylık döneminde asgari ücretin aylık matrahı 4.253,40 TL, ikinci altı aylık döneminde ise 5.500,35 TL’dir. Bayan D'nin 2022 takvim yılında yıllık ücret matrahı (8.000 TL x 12 ay = 96.000 TL), 2022 takvim yılı asgari ücretin yıllık matrahından [(4.253,40 TL × 6 ay) + (5.500,35 TL × 6 ay) = 58.522,50 TL] fazla olduğu için ödeme sırasında işverence gelir vergisi tevkifatı yapılmamış 96.000 TL ücretin yıllık beyanname ile beyan edilmesi ve bu tutarın üzerinden hesaplanan gelir vergisinden, asgari ücret tutarına isabet eden gelir vergisinin mahsup edilmesi gerekecektir.

Örnek-2: Bay Y’nin, 2022 takvim yılında tek bir işverenin yanında çalışması karşılığında elde ettiği aylık ücret matrahı 25.000 TL’dir. Ücret ödemesi sırasında işvereni tarafından gelir vergisi tevkifatı yapılan Bay Y'nin, elde ettiği ücretinin yıllık matrahının (25.000 TL × 12 ay = 300.000 TL) 880.000 TL’yi aşmaması sebebiyle yıllık beyanname vermesine gerek yoktur.

Örnek-3: Bayan E, 2022 takvim yılında üç farklı işverenden ücret geliri elde etmiştir. Elde ettiği ücretlerin yıllık matrahı 40.000 TL, 25.000 TL ve 90.000 TL’dir. Bayan E, birinci ücretini serbestçe belirleyecektir. Birinci ücretin 90.000 TL seçilmesi halinde birden sonraki ücretlerin toplamı 65.000 TL olacak ve bu tutarın 70.000 TL’yi aşmaması ve aynı zamanda da tüm ücretlerin toplamının (155.000 TL) 880.000 TL’yi aşmaması sebebiyle elde edilen ücretlerin beyan edilmesi gerekmeyecektir.

Örnek-4: Bay C’nin elde ettiği ücretlerin yıllık matrahı 50.000 TL, 35.000 TL ve 80.000 TL’dir. Birinci ücret olarak 80.000 TL’yi seçen Bay C’nin birden sonraki ücretlerinin toplamının (85.000 TL) 70.000 TL’yi aşması sebebiyle elde ettiği tüm ücretlerini (165.000 TL) yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan etmesi gerekecektir.

Örnek-5: Bayan U’nun elde ettiği ücretlerin yıllık matrahı 820.000 TL, 60.000 TL ve 7.000 TL’dir. Birinci ücret olarak 820.000 TL’yi seçen Bayan U'nun birden sonraki ücretlerinin toplamı (67.000 TL) 70.000 TL’yi aşmasa da, elde ettiği tüm ücretlerinin toplamının (887.000 TL) 880.000 TL’yi aşması sebebiyle elde ettiği tüm ücretlerini (887.000 TL) yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan etmesi gerekecektir.