Yaşamın Kendisi; Damlaya Damlaya Kuruyor
23 Ağustos 2024, Cuma 00:39İlk yerleşik topluluklar, su kaynaklarına yakın yerlerde var oldu ve suyun kullanımı bu toplulukları varlık/yokluk boyutunda etkiledi. İlk kentler Güney Mezopotamya’da kuruldu. Yani, binlerce bireyin bir düzen ve karmaşa içerisinde yaşamaya başladığı ilk kentler, su kaynakları kenarlarında ve bu kaynakların sınırları çok belirgin olan bir bölgede ortaya çıktı.
Binlerce yıl önce insanlar, kurdukları medeniyetlerin coğrafyasına ve iklimine göre suyu depolamayı, suyu sevk etmeyi, suyu filtrelemeyi başardılar. Bununla birlikte, suyun tüketiminde, kullanılan suyun arıtılmasında, endüstri devrimine kadar dikkat çekici önemli aşamalar görülmedi.
Su, insanoğlunun hiçbir şekilde üretemediği hem bir doğal hem de eşi benzeri bulunmayan bir kaynak. Su, yaşam kaynağımız olarak sürdürülebilir hayatımızda çok önemli bir yer tutar. İnsan, gıda almadan vücudundaki besin depolarını kullanarak günlerce yaşayabilir, fakat susuz sadece birkaç gün yaşayabilir.
Dünyamızın 2/3 ü su ile kaplıdır. Yerkürede bulunan suyun % 97.5’i okyanuslarda bulunan tuzlu sulardan meydana geliyor. Geriye kalan %2.5 oranındaki tatlı suyun büyük bir kısmı kutuplarda (Antartika, Greenland) buzul ve çok derin jeolojik tabakalarda yeraltı suyu olarak bulunur.
Ulaşabildiğimiz temiz su kaynakları göllerde, rezervuarlarda, nehirlerde ve derelerde bulunmakta olup, bu miktar yerküredeki toplam tatlı su potansiyelinin %1’ ini oluşturuyor.
Buna göre dünyamız üzerindeki suyun tamamı 5 litrelik bir şişeye doldurulursa, biz insanların kullanabileceği tatlı su miktarı, yalnızca 1 yemek kaşığı kadar olacaktır.
Birleşmiş Milletler’ in (BM) 2021 yılında açıkladığı Su Kalkınma Raporu’na göre, 3 milyardan fazla insanın suya erişim olanağı bulunmuyor ve 2050 yılına kadar su kıtlığının %40 seviyelerine yükseleceği tahmin ediliyor.
Unutulmamalıdır ki, yerküremizde 2 milyarın üstünde insan su stresi yaşayan bölgelerde hayatlarına devam etmek zorunda kalıyor.
Dünya’da çekilen / kullanılan suyun %69’u tarımda (sulama, hayvancılık, balıkçılık), %19'u sanayide ve %12'si ise içme-kullanma amaçlı kullanılıyor.
Bununla beraber, küresel su talebinde 2050 yılına kadar her yıl yaklaşık %1’lik bir artış beklenmekte ki bu da mevcut su kullanımının %20-30 arasında artış göstereceği anlamına geliyor.
Hal böyle olunca hem küresel olarak hem de ulusal olarak su kullanımı ve tüketimine dikkat etme hassasiyetini göstermek zorunluluğu ortaya çıkıyor.
Su krizi tüm dünyayı yakından ilgilendiren bir konu. Dünya genelinde artan nüfus, sabit kalan su kaynağı, ufukta ciddi bir su krizine neden olabileceği öngörülüyor. Günümüzde seksen yıl önce tükettiğimiz suyun neredeyse dört katını tüketir hale geldiğimiz görülüyor.
Çağımızda gereğinden fazla su tüketimi yapıyor, sessiz kalıyor ve çözüm bulmakta gecikiyoruz. Son yılların en mühim hadisesi olan sürdürülebilirliktir. Su tüketimi ve suyun geleceği açısından sürdürülebilirlik oldukça önemlidir. Dünyada ve ülkemizde suyun kullanımının en fazla olduğu alan tarım ve tekstil sektörüdür.
Yeryüzünde ilk yaşamın başladığı yerdir su…
Ekonomide, yüksek kullanım değerli suyun düşük değişim değerine, düşük kullanım değerli elmasın yüksek değişim değerine sahip olması "Elmas-su paradoksu" ya da diğer adıyla "değer paradoksu" olarak adlandırılıyor.
Ekonomide bir malın miktarı azsa değeri yüksek, miktarı fazla ise değeri düşük olur temel olarak. Su da dünyada elmastan çok daha fazla bulunduğundan değeri elmasa orana çok düşüktür. Fakat su, elmasın aksine tüm dünyada canlılığın devamı için en kritik maddelerden biridir.
Oysa elmas hiç de öyle değil. Yani, pırlanta yüzük takmayan bir kişi onun yokluğunu bile hissetmezken bir gün boyunca su içmeyen bir insanın halini bir düşünün. Afrika açlık ve su kıtlığı yaşayan insanlara, bir kamyon dolusu elmas götürseniz dahi, elbette bir şişe su çok daha değerlidir onlar için. Biz de çölde günlerce susuz kalsak örneğin, bir yudum suyun tonlarca pırlantadan ne kadar değerli olduğunu o zaman anlarız herhalde.
Türkiye su cenneti değil
Türkiye'nin henüz su fakiri olmasa da dikkat edilmesi gereken bir ülke olduğuna dikkat çekiyor. Türkiye son 20 yılda kişi başına düşen su miktarı 4 bin metreküpten bin 346'ya düşen ülke konumuna geldi.
Uzmanlar bu oranın, Kuzey Amerika ve Kuzey Avrupa ülkelerine kıyasla çok daha az olduğunu ifade ediyor. Yapılan çalışmalar doğrultusunda, 2030 yılında nüfusun artışına paralel olarak kişi başına yıllık 1000 ?3 su kullanılacağı tahmin ediliyor.
Türkiye kişi başına kullanılabilir su miktarı bakımından henüz su fakiri bir ülke olmasa da su stresi yaşayan bir ülke konumunda. Eğer etkili adımlar atılmazsa, 2030 yılındaki nüfus tahminlerine göre ülkemiz su fakiri bir ülke olacağı uyarıları yapılıyor. Çünkü, iklim değişikliği kötüleştikçe, yeraltı suyu kaynaklarının giderek daha kritik hale geleceğinin altı çiziliyor.
Uzmanlar, Türkiye'nin endüstri çağının başlangıcından bu yana sulak alanlarının yüzde 40'ını kaybettiğini, su kaynaklarının yanı sıra biyoçeşitlilik kaybının bu orandan daha fazlasına tekabül ettiğini belirtiyor.
Su harcamada biraz rahatız, bu bir gerçek, suyun bizim kullanımımıza sunulduğunu düşünme yaklaşımı da çok yanlış. Doğanın, denizlerin bu temiz bu suya ihtiyacı var.
Coğrafyamız için gelecek öngörüleri oldukça riskli, bu da bizim üzerimizdeki sorumluluğu daha çok artırıyor. Hem ülke, hem bilim camiası, hem de vatandaşlar olarak su kullanımıyla ilgili davranış kalıplarımızı değiştirmek zorundayız.
Yorum Yazın
E-posta hesabınız sitede yayımlanmayacaktır. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişdir.