ÇAĞIMIZIN VEBASI BAĞIMLILIK..

1

Ne ile savaşacağımızı bilmezsek savaşı baştan kaybetmeye mahkum oluruz. Evet madde bağımlılığı, uyuşturucu, teknoloji bağımlılığı ve diğer tüm davranışsal bağımlılıklar..  bu kelimelere aşinayız zararlı olduğunu biliyoruz ama ne kadar bilinçliyiz ne kadar hakimiz bağımlılığın ne olduğuna.. 5 yıl görev yaptığım madde bağımlılığı servisinde dikkatimi çeken en önemli konu, bağımlılık hakkında eksik ve yetersiz bilgilerin tedaviye olumsuz etkisinin olduğu gerçeği...

Peki nedir bu bağımlılık?

Bağımlılık kişinin bir nesne, kişi, madde, davranış veya eylem üzerinde kontrolü kaybetmesidir. Genel tanımla kontrol kaybı da diyebiliriz. Kontrolsüzce yapılan her davranış bağımlılık tanıma girer. Örneğin madde,alkol, kumar, teknoloji, herhangi bir eşya veya davranış bağımlılık başlığı altında yer alabilir.

Bağımlılığı iki ana başlıkta tanımlamak daha anlaşılır olacaktır. teknoloji ve madde bağımlılığı.. yazı dizimizin ilkinde madde bağımlılığından bahsetmek istiyorum.

Son zamanlarda artış gösteren madde bağımlılığı yaşı dünya sağlık örgütü araştırmalarına göre 11-12 yaşlarına kadar düşmüş durumda.. kullanım yaşı düştükçe gelinen noktanın ne kadar vahim olduğu gerçeği de ortaya çıkıyor.

Madde bağımlılığı vücudumuzu fizyolojik ve psikolojik olarak olumsuz yönde etkileyen zararlı maddelerin kullanımı ve zarar verdiğini bilmemize rağmen kullanıma devam etme, bırakamama şeklinde özetlenebilir.

Bağımlılığın tanımında en kolay anlaşılır tanım; bağımlılık döngüsü.

1-deneme ilk temas (merak)

2-bi kereden bişey olmaz

3-ben bağımlı olmam, istesem bırakırım

4-yoksunluk (kullanılmadığı zaman ortaya çıkan fizyolojik belirtiler)

5- son kez içeceğim, bir daha asla!

6-bu meret bırakılmaz

BAĞIMLILIK BİR HASTALIKTIR

Bağımlılık döngüsünde en dikkat edilmesi gereken nokta kişinin bir kere deneme sonrasında bağımlılığın oluştuğu gerçeğinin farkında olması. Herkes bağımlı olma yapısına sahiptir yaş cinsiyet kültürel faktörler belirleyici olsa da bağımlılık herkese eşit uzaklıktadır. Unutmamız gereken en önemli nokta bağımlılığın bir hastalık olduğu gerçeğidir. Çoğu kişi bağımlılığın irade ile kontrol edileceğini sanıyor ama bu tamamen yanlış bir bilgi. Bağımlılık irade dışı gelişen bir hastalıktır. Tıpkı şeker tansiyon hastalığı gibi tanımlayabiliriz madde bağımlılığını. Kroniktir ve ömür boyu sürer. Tedavi edilir ama düzenli ilaç kullanımı ve ömür boyu dikkat ederek.Tansiyon veya şeker hastası kişiler ilaçlarını kullandıktan sonra hastalığı kontrol altına alırlar ve sağlıklı beslendikleri sürece tansiyon çıkmaz şeker artmaz. Yıllar sonra yeme düzenini bozan şeker hastası ‘ ben iyileştim artık sınırsız tatlı yiyebilirim’ dese ne olur? Şekeri tekrar artış gösterir çünkü hastalık kronikleşmiştir. Tıpkı madde bağımlılığı gibi.. madde kullanmış tedavi olmuş iyileşmiş bir kişi ömür boyu madde kullanılan ortamdan kullanan kişilerden uzakta kalması bu yüzden önemli. Çünkü bağımlı bir kişi 10 yıl aradan sonra tek bir kullanımla tekrar kaldığı yerden ve dozdan devam eder. Bu yüzden bağımlılık ömür boyu süren bir hastalıktır. Tedavisi sabır ve zaman gerektiren başarının sağlandığı bir hastalık.

Hastalık kelimesine bu kadar çok vurgu yapmamın sebebi aileler ‘istese bırakır, iradesi zayıf vs ‘ bu gibi yanlış tabular bağımlılığın tedavisini geciktirmektedir. Bağımlı kişi kullanılan maddeyi istesede kendi iradesi ile bırakması oldukça zordur. Bu yüzden çevrenizde madde kullanımını öğrendiğiniz zaman ilk yapmamız gereken zaman kaybetmeden tedavi adımını atmak.

TEDAVİ 3 ADIM

1. Adım: ilaçla kanın temizlenmesi, detoks süreci (hastanede yatarak veya ayaktan ilaç tedavisi)

2. Adım: psikoterapi (stresle başa çıkma becerilerinin desteklenmesi, istekle baş edebilme, motivasyonel görüşme)

3. Adım: sosyal destek (rehabilitasyon süreci)

Tedavini 3 adımından biri eksik kaldığı zaman tedavi havada kalır. Ailelerin üzerine düşen görev 3. Adım sosyal destek.. nedir sosyal destek?

Madde kullanım çevresinden uzaklaştırma sosyal desteğin en önemli konusu. Tedavi sonrası en az 3 aylık süre kişi bulunduğu çevreden uzaklaştırılmalı ki temiz kalma süreci sabitlenebilsin. Çevrede kullanılan kişilerin varlığı, mahallede uyuşturucu çevresinin olması, arkadaşlar vs tüm bu etkenler tedavi sürecinin hemen sonrasında birer tehdit unsurudur.

İYİLEŞTİM ARTIK BİR DAHA İÇMEM

Bağımlılığın sinsi oyunu tam bu evrede başlar. kişi kendisine güvenmeden her zaman tekrar bağımlı olunabileceği gerçeğini aklından çıkartmadan adımları atmalıdır. Bağımlılık alt yapısı oluşan kişi yıllar geçse bile her zaman tehdit altındadır. Tolerans gelişimi dediğimiz konu tam olarak bunu anlatıyor. Kişi belirli bir günlük tüketim miktarına kendini alıştırdıktan sonra vücut yıllar geçse bile tek bir denemeden sonra kaldığı miktardan devam etmek isteyecektir. Tedavi sonrası süreçte istekle baş edebilmeyi ve stresli günlük yaşam rutinlerimizi kontrol edebilmeyi öğrenebilme noktasında terapi desteği şart.Ailelere bu konuda büyük görev düşüyor. Eleştirmeden yargılamadan suçlayıcı ve tehditkar tavır sergilemeden tedaviye ikna etmek kilit nokta..

Bağımlılık üzerine tezimi yazarken en çok karşılaştığım sorulardan biri tamamen bırakmak mümkün mü? Evet tamamen bırakan iyileşen bir çok hastamız var ama bu demek değildir ki “iyileştim artık haftada bir kullansam bir şey olmaz..”

”Bağımlılık ömür boyu süren bir süreçtir”Kişi tedavi olur ve iyileşme sağlanır bağımlılıktan kurtulur ama ömür boyu bağımlılık alt yapısı oluştuğu için yıllar sonra tekrar alkol veya uyuşturu aldığı zaman kaldığı yerden bağımlılık devam eder .bu yüzden düzenli ilaç kullanımı ve kanın temizlenmesi ile tedavisi kararlılık ve sabır gerektiren uzun bir süreçtir ve başarısı mümkündür..

Yarın bağımlılığın bir diğer önemli başlığı olan ergenlerdeki büyük tehdit; teknoloji bağımlılığı hakkındaki yazımızda görüşmek üzere.. sağlıklı günler..