Demokrasi; Yerel Yönetimlerde ne kadar var?
03 Temmuz 2024, Çarşamba 00:32Demokrasi, kelime anlamı olarak halkın yasaları müzakere etme ve yasal düzenlemelere karar verme yetkisine (doğrudan demokrasi) veya bunu yapmak için yönetim görevlilerini seçme yetkisine (temsili demokrasi) sahip olduğu bir yönetim biçimi şeklinde tanımlanır. Siyasi yaşamda daha farklı yorumlanır ve affedersiniz görme engellinin fil tarifi gibi şekil değiştirebilir; zaten Türk Siyaset tarihinde muhalefetler tarafından hep eksik bulunmuş hatta “Avrupa/Amerikalı dostlar tarafından iktidara daha fazla demokrasi için baskı yapılması” bile dillendirilmiştir. Bu dostlarının sözde demokrasi ve bahar getirdikleri ülkelere bakınca Allah korumuş diyorum. Mesela ben kendi adıma vekillerimizin asilin sahip olmadığı haklara sahip olmasının demokrasi ile çeliştiğini düşünürüm ama demokraside sınır tanımayan siyasilerin bu konuyu hiç dillendirmemelerine de şaşırırım.
Pamukkale Üniversitesi Dr. Öğretim üyesi Sn. Tolga Aydıner’in Gaziantep Üniversitesi Dergisi’nde yayınlanan “Cumhuriyet’in 100. Yılında Büyükşehir Belediye Meclisleri: 2024 Mahalli İdareler Genel Seçimleri Öncesi Bilanço” başlıklı makalesi bu yazımda yararlandığım kaynaklardandır. Makalede “güçlü başkan zayıf meclis” oluşumu; karar alma süreçlerinde parti siyasetinin önemi ve ağırlığı; muhalefet partisi üyelerinin meclis kararlarının çoğunluk yöntemine göre alınması nedeniyle karar alma süreçlerine etkisinin azlığı; Belediye meclislerinin toplumun oldukça dar bir kesimini temsil ettiği ; başkan ve belediye bürokrasisinin meclise karşı güçlü pozisyonu savı söz edilen konular. Yazarın yararlandığı kaynaklardan Arıkboğa mecliste temsil adaletsizliğinden de söz ediyor. Örneğin 2019 yerel seçiminde nüfusu 1785 olan Yalıhüyük iki üyeyle oysa 650 bin nüfusa sahip olan Selçuklu on üyeyle temsil edilmiş Büyükşehir Belediye Meclisi’nde. Belediye meclisinin işleyişinde parti disiplini ve grup kararı alınmasının da karar mekanizmalarını farklı etkileyebildiği ortaya konulmuş. Zaman zaman Belediye meclislerinde muhalefet üyelerinin konuşmalarının mikrofon kapatılarak engellendiği, bazı meclis üyelerinin toplantı dışına zorla çıkarıldığı, başkanla farklı partilerden meclis üyelerinin meclis çoğunluğuna sahip olmaları durumunda güçlü büyükşehir belediye başkanlarının icracı gücünü kısıtlayabildikleri karşılaştığımız realite örnekleri. Yerel demokrasinin ve temsilin en önemli aktörlerinden olan Büyükşehir Belediye meclislerinin kuvvetlendirilmesi önemli elbette. Belediye yapısı başkan odaklı kurgulanmış, seçim sistemi başkanın konumunu güçlendirmek amaçlı güçlü partiler lehine düzenlenmiş, karar süreçlerinde başkan ve belediye üst düzey bürokrasisi çok etkin, meclis üyeleri partili olmak zorunda ancak aday belirleme sürecinde parti içi demokrasinin yetersizliği temsil niteliğini azaltmakta, muhalefet partilerinin meclisteki konumu güçsüz , meclis üyeleri ile seçmen arasında bağlantıyı artıracak mekanizmalar yetersiz, vatandaşın karar alma süreçlerine katılımında eksiklikler bulunmakta, belediye hizmetlerinin vatandaşa bilgilendirme konusunda aksaklıklar olduğu da yazıda belirtilmekte ve bunlar yerel ölçekte temsili demokrasiyi güçlendirmenin önündeki engeller olarak belirtilmiş. Yazarın güçlü meclisler için önerileri umarım gündeme alınır bir gün ama bence önce düşünce yapımızı değiştirmek ve siyasi etik kurallarının gündeme gelmesi gerekir. Kafa yapımız değişmeli öncelikle. Yıllar önce görev yaptığım belediyede yasa gereği ve meclis çoğunluğuna göre iktidar partisinden dört meclis üyesi gelebilecekken Başkan’ın bence demokrasi dersi veren davranışıyla iki iktidar iki muhalefet partili meclis üyeleri ile oluşturuldu Belediye Encümeni. Muhalefet üyeleri dönem sonunda takdirlerini ifade ettiler ancak partileri “muhalefet şerhi koymadıkları” gerekçesiyle eleştirdi partili meclis üyelerini. Bence meclis üyeleri de daha etkin çalışmalı. Maalesef etikliği ve tasarruf açısından doğruluğu tartışılır yurt dışı gezileri belki iktidar-muhalefet diyaloğunu artırıyor ama meclis üyelerinin etkinliklerini azaltıyor. Tabii yerelde demokrasinin yerleşmesinde Başkanlar da önemli görev yüklenmeli. Meclis üyeleri haklarının ve kendilerini seçen vatandaşa karşı sorumluluklarının bilincinde olmalı. Konya Büyükşehir Belediyesi hatırladığım kadarıyla son 20 yılda halka sadece bir kez anket sordu, karar vermesini istediği konu da tramvayların rengi idi. Bence halka sorma uygulaması çok daha fazla başvurulması gereken bir konu. Meclis üyeleri kendilerine oy veren halkın önceliklerini ve verdikleri yetkiyi kullanırken denetim görevini de ihmal etmemeli. Kararlar halk tabiriyle “kaldır parmak/indir parmak yöntemiyle yapılmamalı. . Sayıştay Başkanlığı’nın 2023 yılında raporlanan 2022 yılı Konya Büyükşehir Belediyesi inceleme raporundaki eleştirilerden Meclis kararlarına ilişkin bölümü üzüntüyle paylaşmak istiyorum; Büyükşehir Belediyemiz kamu kurum ve kuruluşlarına araç tahsisleri yapmış. Yararlı ve zorunlu bir uygulama belki ama bu tahsis zorunlu olmasına karşın Belediye Meclis Kararı olmaksızın yapılmışsa bu en azından Meclis üyelerine haksızlık. Kaldı ki böyle bir karar Konya Büyükşehir Belediye meclisinde itirazsız alınabilecek bir karar. Bu anlayışı yerel demokrasi adına yanlış bulurum en azından. Demokrasiyi önce demokratik şekilde seçilmiş siyasetçilerimiz önemsemeli.
Yorum Yazın
E-posta hesabınız sitede yayımlanmayacaktır. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişdir.