DENETİMSİZLİKDE BİR SEBEP

Sebze ve meyve fiyatlarındaki artış önlenemiyor.

Şarküteri ürünlerinde de fiyat artışları önlenemiyor.

Temel gıda ürünlerinde ve dayanıklı tüketim mallarında fiyat artışları önlenemiyor.

Zaten yüksek olan fiyatlar, her yeni günle birlikte yükselişini sürdürüyor.

Yüksek maliyet,  piyasalardaki yüksek fiyatların en önemli sebebi.

Sonra mevsim şartları.

.. Ve iktidarın uygulamaları yüksek maliyet sebebi.

Ama tek sebep bunlar mı acaba?

Sondan başlayalım güncel ve önemli olması sebebiyle.  Bunun böyle olması eşyanın tabiatı gereğidir.

Tarihi süreçteki iktidarları bakalım önce.

Cumhuriyet Halk Partisi ülkeyi 1950 yılına kadar tek başına yönetti.

Demokrat Parti ülkeyi on yıl kesintisiz yönetti.

Adalet Partisi uzun yıllar ülkeyi yönetti.

Bülent Ecevit’li Cumhuriyet Halk Partisi koalisyon hükümetleriyle ülkeyi yönetti.

ANAP, uzun yıllar ülkeyi yönetti.

Süleyman Demirel’in, Tansu Çiller’in başbakanlığını yaptığı Doğru Yol Partisi hükümetleri  ülkeyi yönetti.

Bir yıl kadar da Erbakan’ın başbakanlığını yaptığı koalisyon hükümeti ülkeyi yönetti.

Demokratik Sol Partili koalisyon hükümeti de ülkeyi yönetti. Bülent Ecevit’in başbakanlığını yaptığı bu hükümette MHP ve ANAP koalisyon ortaklarıydı.

Zam, pahalılık ve enflasyon iç olmadı mı yukarıdaki partilerin ülkeyi yönettiği dönemlerde?

Olmadığını kim söyleyebilir?

İnsanların üretim ve tüketim aşamasında ihtiyacı olan her türlü mal ve hizmetin fiyatı arttığı gibi, mal ve hizmetlere erişimin imkansız hale geldiği, yoklukların yaşandığı ve her çeşit kuyrukların yaşandığı yıllar oldu geçmişte.

Yalnız bu kadar mı?

Tabi değil.

Pahalılığın ve yokluğun aileleri yıktığı, sokakları karıştırdığı, anarşinin ülkenin her köşesinde görüldüğü yıllar bile oldu.

Dün, unutuldu.

Önceki günde yazdım. “Hafıza-i beşer nisyan ile maluldür” diye.

Ve.. Bugün.

Maliyet artışlarının, pahalılığın ve enflasyonun tek sebebi dolayısıyla sorumlusu iktidar olarak gösteriliyor.

Bu, dün olduğu gibi bugün de şüphesiz net ve doğru olandır.

Direksiyonu elinde tutan  iyi ya da kötü yolculuğun sebebi sayılır.

O halde ne, diyeceksiniz.

Söyleyelim.

Dün olan bugünde var. Fakat fark söz konusu. Piyasalarda yok, yok mesela. Akaryakıt yokluğundan dolayı şehirler arası ulaşımın yapılamadığı, şehirlerde toplu taşıma araçlarının çalışamadığı, ev ve işyerlerine elektrik verilemediği, sanayi ve tarımda üretimin durduğu yıllar oldu bu ülkede.

Pahalılığın sebepleri arasında gösterilen yüksek maliyet meselesine gelelim.

Akaryakıt, doğalgaz, elektrik zamları pahalılığın en önemli sebebi mutlaka. Bunlara bağlı olarak her türlü mal ve hizmette olduğu gibi sebze ve meyve üretimindeki girdi fiyatlarının artması da yüksek maliyetin önemli sebepleri arasında.

Ama ne oranda mesela?

Sera ve bahçelerde üreticiden 3-4 liraya alınan bir sebze ve ya da meyvenin markette, bakkalda, pazar tezgahında 15-20 liradan satılıyor olmasının sebebi ne? Kolay izah edilecek bir durum mu bu?

Bazı sebze fiyatlarından örnek verecek olursak.

Salatalık tezgahlarda 30 lira.

Kabak 30 lira.

Patlıcan 35-40 lira.

Pahalılığın bir bahanesi de mevsim şartları.

Bütün şart ve bahaneleri bir araya getirilmiş olsa bile bu kadar maliyet artışı ve pahalılık olamaz.

Olmayan ne?

Söyleyelim..

Olmayan, denetimsizlik.

Denetimsizlik fiyat artışlarının en önemli sebeplerinin başında geliyor olmalı.

Sırf sebze ve meyvede üreticiden alınan fiyatlarla, tüketicinin aldığı fiyat arasındaki uçuruma bakıldığında bunu görebilirsiniz. Aslında her türlü mal ve hizmette nihai fiyat önemli.

Üretimden, tüketime kadar olan her aşamada fazla can yakmayan denetim mekanizmaları pahalılığın önlenmesinde etkili olabilir. önlemede etkili çarelerden birisi olabilir.