DOMATES, BİBER, PATLICAN

Yaz sebzeleri aşırı pahalı.

Yaz meyveleri de öyle.

Farklı nedenleri söz konusu pahalılığın. Mesela  kontrol edilmeyen girdi fiyatlarının artması gibi. Piyasalarda manipülatif hareketlilik gibi.

Fakat kolay olan iki neden üzerinde duruluyor daha çok.  

İlki üretim darlığı.

İkincisi de buna bağlı olan fiyatlandırmalar.

Mevsimsel nedenler fiyat artışlarının tek nedeni mi?

Mevsimsel farklılıklar her zaman sebze ve meyve fiyatlarındaki artışın en önemli nedeni olarak gösterilir. Bu gerekçe kısmen doğru ama tam olarak değil. Fakat söz  konusu gerekçe tek başına fiyat hareketliliği sağlıyor. Dolayısıyla fiyat artışlarının ve pahalılığın üstü de örtülmüş oluyor.

Mevsimsel nedenler halbuki doğal felaketler dışında özellikle üretim aşamalarında kullanılan yeni tekniklerle, araç/gereçlerle büyük ölçüde kontrol edilebiliyor günümüzde. Yapılması gereken sağlıklı ürün planlamaları olmalı.. Yalnız sebze ve meyve üretiminde değil, tarımın her alanında yapılmalı aslında bu çalışma.

Sebze ve meyvede yıllara gören artan/eksilen üretim miktarlarını ve fiyat artışlarını tek başına mevsimsel farklılıklara bağlamak doğru bir yaklaşım olmamalı. Yılın birinde bir bakıyorsunuz üretim fazlalığı ve buna bağlı düşük fiyat nedeniyle  domatesler tarlada çürüyor. Bazen de üreticiler tarafından kamyonlar dolusu  domatesin yollara döküldüğü oluyor. Domates üretiminin miktar olarak düştüğü yıllarda da, domates fiyatları uçuşa geçiyor.

Yaz sebzeleri arasında domates sembol ürün. Domatesi örnek vermemizin nedeni sembol ürün olmasından kaynaklanıyor. Her sebzede benzer bir durum var aslında. Taze fasulye, dolmalık biber, patlıcan, semizotu, bamya gibi sebzelerde  domatesten pek farklı değil.

Üretimin miktar olarak arttığı ve azaldığı yıllar yaşanıyor ülkemizde. Buna bağlı olarak müthiş bir fiyat istikrarsızlığı meydana gelirken daha çok da fiyatlar artıyor.

İstatistiki bilgilerle ve öngörülerle yüklenmiş ürün planlamaları sorunun çözümüne büyük ölçüde yardımcı olabilir. Sebze ve meyvede yıllık üretim miktarlarının yaklaşık belirlenmesi ve  dolayısıyla fiyat istikrarı için planlama önemli olmalı. Fakat bugüne kadar hiçbir tarımsal üründe yapılmadı böyle bir çalışma.

Sebze ve meyvede mevcut duruma bakacak olursak.

Bazı yaz sebzeleri ve yaz meyvelerinin üretiminde miktar olarak önemli darlıklar söz konusu. Bizim anlayışımıza göre klasik gerekçe ama domates, taze fasulye, patlıcan, salatalık, semizotu,  bamya üretim darlığı nedeniyle ateş pahası. Her evin ihtiyacı olan bu sebzelerin bir kısmı da lüks oldu maalesef. Mesela semizotu ve bamya alınması ve yenmesi güç sebzeler oldu. Salçalık domates sıkıntısı da var. Önümüzdeki aylarda salça fiyatlarının uçuşa geçecektir. Kuru bamyayı da nüfusun çok büyük bir kısmı rafta görecek ve  “Bir zamanlar bamya da vardı” diyecektir.

Aynı şekilde..

Sarımsak ve Limon ateş pahası.

Doğru dürüst hıyar (salatalık) bile yok.

Fakirin bağrına bastığı kabak yok. Gördüğünüz kabaklar, o eski kabaklar mı?

Sebzeler böylede meyveler farklı mı?

Farklı değil.

Karpuz, çilek, kavun, şeftali, üzüm, incir, kayısı, kiraz gibi yaz sebzelerinde bir önceki yıla göre üretimde miktar olarak önemli  gerilemeler yaşandı.

Üretim azalınca satış miktarları azaldı ve bunun sonucu olarak da fiyatlar arttı. Pahalılık kaçınılmaz ve önlenemez bir noktaya geldi.

Antalya Ticaret Borsası’nın verilerine göre önceki yılın aynı dönemine göre;

Domatesin hal fiyatı bir önceki yıla göre yüzde 75,

Sebzenin hal fiyatı bir önceki yıla  göre yüzde 65,

Meyvenin hal fiyatı da bir önceki yıla göre yüzde 60 arttı.

Sebze ve meyvede durum böyle.

Bakalım kış aylarında ne olacak?