Dünya’nın ekmek sepetindeki ekmekleri kimler yiyor?

Rusya’nın Tahıl Koridoru anlaşmasını askıya alması dünya medyasının gündemini meşgul ediyor. Anlaşmanın askıya alınmasından en fazla Afrika olumsuz etkileniyor.

Rusya-Ukrayna arasında geçtiğimiz yıl başlayan çatışmalar sonrasında Ukrayna’nın, Karadeniz limanlarında bulunan birçok yük gemisi çıkış yapamamış yaşanan aksaklıklar nedeniyle küresel gıda krizi sorunu ortaya çıkmıştı.

Bu gıdaların başında da tahıl geliyor. Ukrayna, dünyanın dördüncü büyük tahıl ihracatçısı. Dünyanın en büyük buğday ihracatçılarından biri de Rusya. Ukrayna ve Rusya, Afrika’nın buğday ihtiyacının yüzde 40’ını sağlıyor.  Savaştan önce Ukrayna ihracatını yüzde 90 oranında deniz yoluyla yapıyordu.

Covid-19 ile önemi daha çok artan buğday stratejik önemini her geçen gün artırarak devam ediyor. Son yıllarda buğday üretiminde büyük başarı sağlayan Ukrayna, verimli toprakları ve uygun iklim koşulları ile tarım alanında dünyada en yüksek üretim potansiyeline sahip ülkelerden biri. Ukrayna sadece Avrupa'nın değil, dünyanın da ekmek sepeti olarak görülüyor

Yaklaşık yüzde 70'i verimli topraklarla kaplı olan Ukrayna'nın 32 milyon hektarlık ekilebilir araziye sahip olduğu belirtiliyor. Bu oran tüm Avrupa Birliği'ndeki (AB) ekilebilir arazinin 3'te 1'ine tekabül ediyor.

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) verilerine göre, 2020'de Lübnan'da tüketilen tüm buğdayın yaklaşık yüzde 50'si, Yemen'de yüzde 22'si ve Libya'da yüzde 43'ü, Ukrayna'dan ithal ediliyor.

Tarım uzmanlarına göre, Ukrayna'nın 2023-24 sezonunda buğday ihracatının 12 milyon tona düşmesi bekleniyor. Tarım arazileri ve ekipmanlarının savaşta hasar alması nedeniyle Ukrayna'nın 2022-23 buğday üretimini önceki yılki 33 milyon tona kıyasla 21 milyon ton olarak tahmin ediyor.

Dünyanın önemli buğday üreticisi ve ithalatçısı ülkelerinin başında Çin, Hindistan ve Rusya geliyor. Buğday pazarına hâkim olan Çin’in ardından ikinci sırada Hindistan, dünyada en çok buğday üreten ülkeler arasında üçüncü sırada ise Rusya yer alıyor.

Buğday ekonomiye sağladığı katkılarından dolayı Rusya ekonomisi açısından da büyük öneme sahip ürünlerden biri. Sovyetler Birliği’nin dağılması sonucu ülkede yaşanan ekonomik durgunluğa rağmen buğday üretim ve ihracatında önemli artışlar elde edildi ve Rusya 2000’li yıllarda büyük bir buğday ihracatçısı haline geldi.

Kommersant gazetesi (Rusya) analistleri, tahıl üretiminde kilit bölgelerdeki olumlu hava koşulları nedeniyle Rusya’da 2023 buğday hasadı tahminini 1,5 milyon ton artırarak 86,8 milyon ton olacağını öngörüyor.

Dünyanın en önemli iki tahıl üreticisinin ürünlerini ihraç edememeleri, gıda fiyatlarında artışa neden oldu ve özellikle yoksul Afrika ülkelerinde yaşayan milyonlarca insanın hayatını tehlikeye soktu.

Birleşmiş Milletler (BM), Rusya, Türkiye ve Ukrayna, 22 Temmuz 2022'de İstanbul'da düzenlenen törenle, aylarca kapalı kalan Ukrayna'nın Karadeniz'deki üç limanını yeniden açan Karadeniz Tahıl Koridoru Anlaşması'nı imzalandı

Tahıl ürünleri ile gübrenin İstanbul'da denetlenerek dünya pazarlarına sunulmasına izin veren anlaşma, gıda güvenliği konusundaki gerilimin düşmesini geçici olarak sağlandı.

Kremlin Sözcüsü Dmitry Peskov, 2022’de imzalanan anlaşmanın Rusya ile ilgili kısımlarının yerine getirilmemesinden dolayı tahıl koridorunun 17 temmuzda durdurulduğunu söyledi.

Rusya lideri Vladimir Putin "Batının verilen sözleri tutmaması" halinde tahıl anlaşmasını uzatmayacaklarını belirtti. "Bu anlaşmayı uzatmak için defalarca iyi niyet gösterisinde bulunduk. Artık yeter," ifadelerini kullandı.

Gıda ürünlerinin satışı yaptırım kapsamına girmemesine karşın gemicilik, sigorta ve ödemeler gibi alanlardaki yaptırımlar Rusya’nın ihracatını zorlaştırıyor.

Avrupalılar; Rusya’nın dünyaya tahıl ve gübre ihracatı yapmasının hem zorlaştırıyor hem de tahıl koridoru sevkiyatından aslan payını alıyor. Diğer taraftan da ikiyüzlü bir şekilde küresel gıda piyasasındaki krizden ötürü Rusya’yı suçluyor.

Batıya göre Rusya, Ukrayna savaşında tahılı bir silaha dönüştürdü. Doğru fakat dünyanın bir numaralı tahıl kaynağı Rusya; Rus tahılı ve gübresi Batılı ambargo ve yaptırımlar yüzünden pazarlara ulaşamazken bu suçlama ne kadar doğru olur?

Rusya Dışişleri Bakanlığı’nın 17 Temmuz’da yaptığı açıklamaya göre 22 Temmuz’dan bu yana taşınan 32,8 milyon tahılın yüzde 70’lik kısmı yani 26.3 milyon tonu yüksek gelirli ülkelere satıldı.

Çok şükür(!)  “Avrupalı zengin dostlarımız” açlıktan ölmedi.

Etiyopya, Yemen, Sudan, Somali ve Afganistan gibi en fakir ülkeler ise sadece 922 bin ton yani yüzde 3’lük satıştan yararlandılar.

Anlaşma imzalanmasının temel sebeplerinden biri olan mazlum coğrafyaların mahrumiyeti bu anlaşmayla değişmedi.

BM’nin garantörlüğünde Türkiye, Ukrayna ve Rusya arasındaki mekanizmaya destek verenler, anlaşmadaki koşulları yerine getirmedi. Hile yaptılar.

Nasıl olsa savaşı başlatan tarafı şeytanileştirme imkânları var.

Rusya bu koridora Afrika’nın hali gösterilerek ikna edilmişti.

Cumhurbaşkanımız Tayyip Erdoğan arabuluculuk ettiği anlaşmanın “zengin ülkelere çalıştığını ve Rusya lehindeki koşulların yerine getirilmediğini” söyledi fakat Avrupalılar oralı bile olmadılar.

Sonuç olarak ekmek sepetindeki ekmeği kimlerin yediği ortada.

Çok merak ediyorum;

Enerji kriziyle başlayıp tahıl krizine dönüşen bu oyunun bir tık ilerisinde hangi kriz var?

Galiba bu sorunun cevabını “birileri” biliyor.