Dünyanın Yükselen Gücü; Türk Devletleri Teşkilatı

Son dönemlerde küresel ilişkilere ve olaylara yön veren büyük güçler arasında, uluslararası örgütlerin veya uluslararası teşkilatların küresel sistemde etki alanlarını ve belirleyicilik özelliklerini artırdıkları görülüyor.

Uluslararası örgütler; bölgesel ve uluslararası düzeyde istikrarın, refahın, barışın, huzurun ve güvenliğin sağlanması için kilit rol oynuyor. Diğer taraftan ise uluslararası örgüt paydaşları örgüte üye olan ülkelerin çıkar ve menfaatlerini en yüksek seviyelere taşımayı hedefliyor. Bu bağlamda son dönemlerde Avrasya bölgesinde görülen etkili uluslararası güç örgütlerinden birisi olarak Türk Devletleri Teşkilatı’nın karşımıza çıktığı söylenebilir.

Son iki asırda en büyük değişimlerin yaşandığı Avrupa ve Asya, eski dünyanın en önemli iki kıtası. Dünya nüfusunun beşte üçünden fazlası bu kıtalarda yaşar ve buradaki en büyük halklardan biri de Türklerdir.

20. yüzyıl Türkler için bir trajedi yüzyılıydı. Çünkü Türkiye hariç tüm Türk ülkeleri işgal altındaydı.

Soğuk Savaşın ardından uluslararası ilişkilerde radikal değişimler meydana geldi. Sovyetler Birliği’nin dağılması, Orta Asya coğrafyasını bu değişimden en çok etkilenen bölge haline getirdi. Eski Sovyet topraklarında Türk Cumhuriyetleri birer birer bağımsızlıklarını ilan ederek aktif aktörlere dönüştüler.

Uzun yıllar boyu Sovyet yönetimi altındaki Türk dünyası, ulus devlet inşası sürecine girdi. Türkiye, SSCB’nin dağılmasının ardından bağımsızlıklarını ilan eden tüm Türk Cumhuriyetleriyle iyi ilişkiler kurmayı başardı.

1992 yılından beri devam eden Türk Dünyası zirveleri, Türk Dili Konuşan Ülkeler arasındaki ilişkileri olgunlaştırdı ve 2009 Nahçıvan Anlaşması ile bir uluslararası örgüt yapısı ortaya çıktı.

Kurucu üyeleri Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye'dir.

Gözlemci üyeleri Türkmenistan, Macaristan ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'dir.

Özbekistan 2019 yılında Türk Devletleri Teşkilatı'na katılan son asil üyedir.

TDT bugün toplamda 170 milyonluk bir nüfus, 4,5 milyon metrekarelik bir coğrafya ve yaklaşık 1,5 trilyon dolarlık bir ekonomik güce sahip. Bölgesel entegrasyonların giderek arttığı bir dönemde Türk Devletleri Teşkilatı da yükselen bir değer haline geliyor.

Bu açıdan bakıldığında 1,5 trilyon dolarlık büyüklüğüyle TDT, dünyanın 13. büyük ekonomik oluşumu. TDT ülkelerinin şu anda dış ticaret hacmi toplam 700 milyar dolar seviyesinde. Ancak bunun sadece 40 milyar doları kendi aralarında yapıyorlar.

Kültürel Bağlardan Siyasi Birliğe …

Konseyin amaçları arasında; dış politika konularında ortak tutum belirlemek, terörizm v.b. hususlarla mücadelede uluslararası eşgüdüm sağlamak, ortak çıkarları ilgilendiren muhtelif konularda etkin bir işbirliğini teşvik etmek, Türk Konseyi halklarının refahını artırıcı konularda ortak hareket etmek ve ekonomik/sosyal gelişimi desteklemek, Uluslararası normlar çerçevesinde insan hakları ve özgürlükler konusunda hassasiyet göstermek, Teknoloji, spor v.b. alanlarda etkileşimi genişletmek, Türk kültürünün tanıtılması konusunda çalışmalar yapmak gibi faaliyetler sayılabilir

Stratejik öneme sahip Avrasya bölgesinin, küresel güçlerin çıkar çatışmalarının görüldüğü bir coğrafyaya dönüşmesi ve o bölgede bulunan Afganistan kaynaklı terör ve göç gibi uluslararası tehdit unsurlarının bulunması tüm dünya ülkeleri açısından önemli tehditler oluşturuyor.

Dolayısı ile tüm dünya ülkeleri açısından büyük sorunlara ve sosyoekonomik krizlere neden olacak bu olumsuzlukların tamamen ortadan kaldırılması, genel istikrarın sağlanması ve olası tehditlerin bertaraf edilebilmesi için bugün tüm dünyada güçlü bir “Türk Jeopolitiğine” ihtiyaç duyuluyor.

Küresel ekonominin ağırlık merkezinin son dönemlerde batıdan doğuya doğru kaymasının hızlanmasıyla Orta Asya Türk Devletlerinin ve Türkiye Cumhuriyeti’nin bulunduğu Avrasya bölgesi ekonominin merkezi haline dönüştü.

Avrasya bölgesinin jeopolitik öneme sahip olduğu kadar aynı zamanda küresel ekonomik potansiyele de sahip olduğu tüm dünya ülkelerince biliniyor.

Türk devletlerinin iş birliği, tarih ve jeopolitik gerçeklerin gerektirdiği bir durumdur

Dolayısı ile bölgenin jeopolitik öneminin yanında sahip olduğu değerli maden rezervleri ve zengin enerji kaynakları geçmişten günümüze kadar, sürekli küresel güçlerin bölgeye olan iştahını kabarttı. Diğer yandan bölge; ABD, Çin, Hindistan ve Rusya gibi küresel güçlerin çıkar çatışmalarının ve yeni pazar arayışlarının yaşandığı bir bölge olarak ön plana çıktı.

Rusya-Ukrayna Savaşı, küresel gıda ve enerji krizi ve bunun dünya genelinde ekonomiler üzerinde oluşturduğu enflasyonist baskı, bozulan ekonomiler, fakirleşen milyonlarca insan, uzak Asya’da yükselen ABD-Çin gerginliği ve kamplaşmalar, uluslararası sistemin alarm verdiğini gözler önüne seriyor.

Rusya ve Çin’in de Türk devletlerinin kendi aralarında gittikçe gelişen iş birliğinden pek memnun olmadığını söyleyebiliriz.

Rusya’nın içerisindeki özerk Türk Cumhuriyetleri’nin bulunması ve Türk devletlerinin Doğu Türkistan meselesi ile ilgili ortak bir tutum izleyebilecekleri görüşü bu devletleri kaygılandırıyor.

Türk cumhuriyetlerinin faaliyet alanlarını genişletebilmeleri için hem Rusya’ya hem de Çin’e karşı ekonomi alanındaki bağlılıklarını azaltmaları gerekiyor.

İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra kurulan düzen, halihazırdaki uluslararası sistemi taşıyamıyor; dünya köklü bir değişimin sinyallerini veriyor. Böyle bir ortam, Türk devletleri arasındaki iş birliği ve dayanışmanın daha da ilerletilmesi gerektiğine işaret ediyor.