Engellenen güzel ülkem (20); Nuri Demirağ
24 Aralık 2024, Salı 00:05Nuri Demirağ. (1886-1957) Ülkemin ilk ve en önemli müteşebbislerinden.1922- İlk Türk sigara kağıdı üretimi (Türk Zaferi adını verir) ; Ankara doğusuna ilk demiryolu hattı döşenmesi,(Samsun-Sivas, Fevzipaşa-Diyarbakır, Afyon-Antalya, Sivas-Erzurum, Irmak-Filyos hattında 1012.5 km demiryolu inşa eder) ; 1936- İlk Türk uçak ve paraşütünün imali, 1942- Keban’a baraj yapılması önerisi, İstanbul Boğazı’na köprü projesi hazırlatması, Bursa Sümerbank Merinos Fabrikası, Sivas Çimento Fabrikası, İzmit Selüloz Fabrikası kurulması, İstanbul Büyükhal binası yapımı, Eceabat-Havza şose müteahhitliği, Divriği ilk şehir ve köy planları hazırlatılması, ilk muhalefet partisinin kurucusu. Kendi fabrikasında, kendi teknisyenleriyle, kendi sermayesi ile sıfırdan imal ettirdiği uçağa ismini verebilmiş başarılı ancak maalesef yok edilen müteşebbislerimizden. Türk Tayyare Cemiyet Reisi Cevat Abbas beyin “on bin lira cemiyete gönderen yerleşim merkezi veya kişi kendi adıyla anılan uçak sahibi olacaktır” kampanyasına (yıl 1935) 120 bin lira ile katılır ve Başbakan İnönü’nün teşekkür mektubuna “benden bu millet için bir şey istiyorsanız en iyisini isteyeceksiniz. Ben bu uçakların fabrikasını yapmaya talibim” cevabını verir.1936-Etüd atölyesi ve Divriği Büyük Gök Okulu temelini atar.1 Ağustos 1942-uçak sanayiine girer.Yeşilköy’de 1500 dönüm arazi satın alarak Gök Stadyumu adıyla ilk sivil hava meydanını kurar, uçucu ve teknik eleman yetiştirir. Nu D. 38 isimli motor hariç tamamı yerli üretim uçak ile yurt içi ve dışı seferler yapar.1943- Türk Hava Kurumu adına 12 uçak siparişi almıştır ,bitirir ancak bir uçağının deneme seferi esnasında pilotaj hatası ile düşmesi bahane edilerek siparişler kabul edilmez. O kadar göz ardı edilir ki başarıları ve çabaları 1944 Şikago 1.Uluslararası Sivil Havacılık Kurumu kongresinde konuşan THK Genel Başkanı Şükrü Koçak, Nuri Demirağ ve uçaklarından hiç söz etmez .THK Amerika Birleşik Devletleri’nin Mısır çöllerine terkettiği Douglas C47 , DC 3 uçaklarını satın alırken Nuri Demirağ uçaklarını kabul bile etmez. Yurtdışına mühendis olarak yetiştirilmek amacıyla gönderilen subaylar dönüşte eğitimleriyle ilgili kadrolara bile atanmazlar.1949- Marshall yardımları bahanesiyle uçak lar tüm siparişler tamamlandığı halde kabul edilmez.1949 yılında Nuri Demirağ fabrikaları seferberlik halinde ordunun ihtiyaçlarını karşılamak üzere yararlandırılacak fabrikalar arasından da silinir. Son çare 29 Kasım 1939 ve 26 Ağustos 1940 tarihlerinde Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’ye iki mektup yazar; ”yalvararak arz ve niyaz ederim” diye biten ilk ve savunma sanayinin temelini teşkil edecek çalışmalara destek istediği ikinci mektubu “envai akrobasilerde 25500 uçuş yaparak Türk kahraman pilotları, yüksek tahsilli fen adamları yetiştiren başlangıç teyyarelerimiz nahak yere reddedilmiştir” cümlesi ile biter. THK bu dönemde de Fransa’da hizmet dışı bırakılan Hemrio uçaklarını envantere almaya devam eder ki kısa süre sonra bu uçaklar hurdaya çıkmıştır. İspanyolların Demirağ uçaklarını satın alma girişimleri de hükümetce engellenmiş, 2000 yılına kadar uçaklar Yeşilköy hangarda çürümeye terkedilmiş; istimlak bahanesiyle hurda fiyatına satılmıştır.
Son söz tanıtım amaçlı kullandığım “Nuri Demirağ Türkiye’nin sivil havacılık efsanesi” adlı 2007 Ötüken yayınları Fatih M. Dervişoğlu eseri kitabın 121. Sayfasında İsmet İnönü’ye ithaf edilen söz “Şahısların muvaffakiyeti hükümetin başına gaile açmak ihtimali olduğu için ferdi teşebbüslerin baltalanması, körletilmesi gerekir”
Yorum Yazın
E-posta hesabınız sitede yayımlanmayacaktır. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişdir.