ENGELLİLERE YÖNELİK VERGİSEL TEŞVİKLER (1)

Engelli bireylerin hayat kalitelerinin iyileştirilmesi, topluma daha sağlam bağlarla bağlanmaları ve engelli olmayan bireyler ile aralarındaki fırsat eşitliğini sağlamak üzere ülkemizde uygulanmakta olan çok sayıda vergisel teşvik ve destek mekanizmaları bulunmaktadır. Engelli bireylerin çalışma hayatlarında daha düşük tutarlarda gelir vergisi ödemelerinden tutun da çeşitli mal ve hizmetlerden vergi ödemeksizin faydalanmalarına kadar geniş bir yelpazede uygulanan vergi istisna ve muafiyetleri, engelli bireylerin yaşantılarını mali anlamda oldukça kolaylaştıran bir husus olarak karşımıza çıkmaktadır. Engelli bireylerin, kendilerine sağlanan ve hayatın her alanında karşılaşabilecekleri vergisel avantajları öğrenmelerini amaçladığımız köşe yazısı serimizin birinci bölümünde; ücret geliri elde eden, ticaret ile iştigal eden ve serbest meslek erbabı olarak faaliyette bulunan vergi mükelleflerinin hem kendileri için hem de bakmakla yükümlü oldukları kişiler sebebiyle faydalanabilecekleri bir gelir vergisi teşviki olan “Engellilik İndirimi” müessesesinden bahsedeceğiz.

Engellilik İndiriminden Yararlanma Şartları Nelerdir?

Gelir Vergisi Kanunu açısından; çalışma gücünün asgari %80'ini kaybetmiş olanlar birinci derece engelli, asgari %60'ını kaybetmiş olanlar ikinci derece engelli ve asgari %40'ını kaybetmiş olanlar ise üçüncü derece engelli sayılmaktadır. Engelli bireylerin vergi matrahları üzerinden ise engellilik derecelerine göre farklı tutarlarda indirim imkanı mevcut olup bu husus vergi mevzuatında “engellilik indirimi” olarak belirtilmektedir. Peki bu engellilik indiriminin getirisi nedir? Diye sorarsanız en basit haliyle belirtelim ki; bir vergi mükellefinin vergi matrahı ne kadar az olursa ödemesi gereken vergisi de o kadar az olmaktadır. Engelli bireylerin kendilerinin yahut bakmakla yükümlü oldukları kişilerin çalışma gücünü belirtilen oranlarda kaybettiği hususu, yetkili hastanelerce düzenlenen ve Merkez Sağlık Kurulunca değerlendirilerek karara bağlanan engelli sağlık kurulu raporu ile belgelenmesi gerekmektedir.

Engellilik İndiriminden Kimler Faydalanabilir?

Gelir Vergisi Kanununda yer alan engellilik indirimi imkanından, kendisinde ya da bakmakla yükümlü olduğu kişilerde asgari %40 oranında çalışma gücü kaybı bulunan aşağıda belirttiğimiz vergi mükellefleri faydalanabilmektedir.

- Kendisi engelli olan veya bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan ücretliler,

- Kendisi engelli olan veya bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan serbest meslek erbapları,

- Kendisi engelli olan basit usulde vergilendirilen ticari kazanç sahipleri.

Engellilik indirimi uygulamasında bakmakla yükümlü olunan kişi tabirinden; engelli kişinin tabi olduğu çalışma mevzuatı veya bağlı bulunduğu sosyal güvenlik kurumunun mevzuatına göre bakmakla yükümlü sayılan anne, baba, eş ve yaş sınırlaması olmaksızın çocukları anlaşılacaktır.

Engellilik İndiriminin Avantajı Nedir?

Kendisi engelli olan ve/veya bakmakla yükümlü olduğu kişiler arasında engelli birey bulunan ve bu durumu engelli sağlık kurulu raporu ile belgelendiren ücretlilerin aylık vergi matrahlarından;

- Birinci derece engelliler için 1.500 TL,

- İkinci derece engelliler için 860 TL,

- Üçüncü derece engelliler için 380 TL tutarında indirim yapılmaktadır. Bununla birlikte basit usulde vergilendirilen ticari kazanç sahipleri ile serbest meslek erbapları (bakmakla yükümlü kişi bulunan serbest meslek erbabı dahil), bir yıl içinde elde ettikleri kazançlarını yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan etmekle yükümlü olduklarından, ücretliler için aylık olarak belirttiğimiz bu tutarları on iki ile çarpmak suretiyle bulacakları yıllık engellilik indirimi tutarlarını, yıllık gelir vergisi beyannameleri üzerinden indirim konusu yapabileceklerdir.

Engellilik İndirimini Bir Örnekle Açıklayalım

Asgari ücretle çalışan, çalışma gücünün %75’ini kaybeden ve bu durumu engelli sağlık kurulu raporu ile belgelendiren bir ücretlinin, asgari ücretle çalışan ve engelli olmayan bir ücretliye nazaran ödemesi gereken aylık gelir vergisi tutarını inceleyelim. Örneğimizde; engellilik indiriminin sağladığı avantajı daha net gösterebilmek adına gelir vergisi oranı %15 kabul edilecek olup asgari geçim indirimi uygulaması ihmal edilecektir. 2021 yılı brüt asgari ücretin aylık tutarı 3.577,50 TL olup bu tutardan “İşçi SGK Primi (500,85 TL)” ve “İşçi İşsizlik Primi (35,78 TL)” toplamı düşüldüğünde kalan 3.040,88 TL, asgari ücretlinin gelir vergisi matrahını oluşturmaktadır. Yani işçinin ödeyeceği gelir vergisi, bu tutar üzerinden hesaplanacaktır. Engelli olmayan bir işçi, gelir vergisi matrahı üzerinden 3.040,88 x 0,15 = 456,12 TL olarak hesaplanacak gelir vergisini ödemek zorunda iken çalışma gücünü %75 oranında kaybeden engelli bir ücretli, vergi mevzuatı kapsamında ikinci derece engelli kabul edilecek olup aylık vergi matrahı üzerinden 860 TL indirim imkanına sahip olmakta ve böylece engelli ücretlinin aylık vergi matrahı 3.040,88 TL – 860 TL = 2.180,88 TL olmaktadır. Vergi matrahından “engellilik indirimi” avantajı sağlayan engelli ücretlinin ödemesi gerekecek gelir vergisi ise 2.180,88 x 0,15 = 327,13 TL olarak hesaplanacaktır. Örneğimizde görüleceği üzere; aynı tutarda aylık ücret elde eden ve engelli olmayan bir ücretli çalışan 456,12 TL aylık gelir vergisi ödemek zorunda iken ikinci derece engelli bir ücretli ise 327,13 TL aylık gelir vergisi ödemekle yükümlü olmaktadır. Görüleceği üzere aradaki 128,99 TL (456,12 TL - 327,13 TL) tutarındaki aylık gelir vergisi teşviki sayesinde engelli bireylerin elde edeceği aylık ücret tutarı artmaktadır.

Engelli bireylere yönelik vergisel teşvikleri anlatacağımız köşe yazısı serimizin ikinci bölümünde ise; her dönem gündemde olan ve engelli bireyler tarafından yoğun ilgi gösterilen “ÖTV’siz” otomobil, arazi taşıtı, jeep vb. taşıt alınması konusundan bahsedeceğiz.

Sağlıcakla kalın…