Erteleme Davranışı

Merhaba sevgili okurlarım, bu haftaki konumuz erteleme davranışı. Gündelik yaşamda hepimiz zaman zaman bazı şeyleri ertelemişizdir. Bunlar kimi zaman doktora gitmek, kimi zaman arkadaşlarımızla buluşmak, kimi zaman kilo vermek, kimi zaman ise ödevlerimizi yapmak olabilir. Fakat bazı insanlar vardır ki bu erteleme işini abartarak, bunu bir davranış dönüştürürler. Örneğin yetiştiremedikleri bir proje yüzünden sınıfta kalacağını bildikleri halde ertelemeye devam eden bir öğrenci grubu düşünelim. Ertelemesinin doğuracağı olumsuz sonuçları bildikleri halde, ertelemeye devam ederler. Yani erteleme davranışına sahiptirler. Bu durumsa günlük hayatlarını olumsuz etkiler.

Peki Erteleme Davranışı Nedir?

Ertelemek kelime anlamıyla sonraya bırakmak manasına gelir. Erteleme davranışıysa kişinin olumsuz sonuçlanacağını bildiği halde; işlerini bilinçli bir şekilde ertelemeye devam etmesidir. Kişi zamanı ve enerjisi olmasına rağmen yapması geren işi ya son dakikaya kadar erteler; ya da tamamlamadan bırakır. Bu durum da erteleme sürecinde stres ve öfkeye neden olabilir. Peki neden bir şeyleri erteleriz? Mükemmeliyetçi beklentiler, başarısız olmaktan ve beğenilmemekten korkmak, zamanı yönetememek, etrafındaki insanların onlardan insanüstü  bir beklentiye sahip olması ve dahası… Bu sebepler, ertelemenin o işi yapmaktan çok daha iyi bir tercih gibi düşünülmesini sebep olur. Ancak bu hiç sağlıklı değildir. Çünkü belirli bir süreden sonra alışkanlık haline gelen erteleme davranışı kişinin hayat kalitesini düşürür, başarısız olmasına sebep olur ve zamanla özgüvenini sarsar. Üstelik bu durum hem iş hayatını; hem de sosyal hayatını etkiler. Mesela sizi kahve içmeye davet eden arkadaşınızı üst üste 3-4 kez ertelerseniz, zamanla sizi çağırmamaya başlar ve sosyal hayattan soyutlanırsınız. Sonunda da bu sizi yalnızlaşırsınız ve özgüveniniz sarsılır.

Erteleme Davranışıyla Nasıl Başa Çıkabiliriz?

İlk olarak ertelemenizin altında yatan sebeplere odaklanın. Mesela koktuğunuz için mi erteliyorsunuz? “Beni korkutan şey nedir?” Sorusunun üzerine girmelisiniz. Ya da “Yeteri kadar kadar iyi yapamayacaksam o işe hiç başlamayım mı?” diyenlerdenseniz unutmayın ki hiçbir şey mükemmel ve kusursuz değildir. Bu yüzden siz erteledikçe bu durumdan en çok etkilenen yine siz olacaksınız. Yapılacak işler birikecek, görüşülecek arkadaşlar küsecek, her şey gözünüzde büyüyecek ve ne yapağınızı bilemez halde işin içinden çıkamayacaksınız. Üstelik onca zaman bu işlerin kafanızı meşgul etmesi ve yaşadığınız stres de çabası. Sonuç olarak sizi daha da çok etkilemeden ertelemenizin nedenini tespit etmeli ve bu sebeplerle yüzleşmelisiniz. Sizi endişelendiren erteleme davranışınıza sebep olan gerçekdışı düşüncelerinizi gerçekçi ve olumlu düşüncelerle değiştirmeye çalışmalısınız. Daha sonra ertelemenize neden olan unsurlardan (telefon, televizyon, internet, sosyal medya vb.) mümkün mertebe uzaklaşmayı deneyebilirsiniz. Bir diğer önemli nokta ise zaman yönetimi. Bunun için bir plan, program hazırlamalısınız. Düzenli ve planlı giden şeyler hem endişelenmenizi gerektirmez; hem de işlerin vaktinde yapılmasını sağlar. Böylece erteleme davranışınızı azaltır.

Haydi hemen eskiden beri kullanılagelen ajandalarımızı çıkaralım, telefonumuzun notlarına hatırlatmalar ekleyelim ve işlerimizin bir dağ gibi birikmesini engel olalım. Nitekim ertelediğimiz her iş bize yaşanmayı bekleyen ama bir türlü yaşayamadığımız deneyimler, bozulmuş arkadaşlıklar, yığılmış işler olarak geri dönecektir. Modern zamanların çıkmazı erteleme davranışını Oğuz Atay ne de güzel anlatmış Tutunamayanlar romanında. “Kötü bir resim asarım korkusuyla hiç resim asmadım. Kötü yaşarım korkusuyla hiç yaşamadım.”  Şimdi üzerimizdeki mükemmellik baskısından kurtulup, işlerimizi ertelememize sebep olan korkularımızdan sıyrılıp, var mısınız yaşamaya? Bugünün işini yarına bırakmamaya?