ESNAF

Esnaf, ekonominin nabzı.

Her ülkede  ama az ama çok böyle.

Ekonomide olumlu ya da olumsuz hareketliliği ve yansımalarını görmek için ilk önce esnafa bakmak lazım.

Esnaf iş yapıyor mu, yapamıyor mu?

Sonra da başka parametrelere bakmak lazım.

Esnaf, anlayacağınız ilk önce esnaf.

Ülkemizde son yıllarda  ekonomi alanındaki teklemenin ağırlığını ilk hisseden de esnaflar oldu nitekim.

Pandemi  ile  birlikte de tüy dikti esnafın sıkıntısı.

Çünkü yüzbinlerce esnaf bizim ülkemizde şayet atadan kalan varlık ya da birikimi yoksa günübirlik kazanır, günübirlik yer. Devletin sağladığı destekler ve bankaların açtığı kredi muslukları da yarasına merhem olmaz esnafın. İllaki ticari faaliyet olmalı. İllaki alınmalı/satılmalı. El çalışmalı, tezgah çalışmalı. Hem çalışmadan ve kazanmadan destek ve kredilerle yaşamak nereye kadar olabilir? Borçlanarak hayat sürdürmenin sonu ne olabilir?

Esnaf, ekonominin nabzı, demiştik.

O nabza bakalım.

Saklısı, gizlisi, ötekisi, berisi yok.. Esnafın nabzı  meydanda.

Pandemi döneminde devlet tarafından sektör bazında zorunlu olarak çok sayıda esnafın ticari faaliyetine sınırlama  getirildi.

Aynı şekilde gene sektör bazında olmak üzere devlet tarafından çok sayıda esnafın ticari faaliyetine kısıtlama getirildi.

Zorunluydu bu iki tedbir. Bir çok ülkede de pandemiyle mücadele çerçevesinde bu yola başvuruldu. Ya değilse pandemi ekonominin önüne geçecek ve insan hayatı başta olmak üzere  hayatın her alanında öngörülemeyen müthiş yıkımlar olacaktı.

Bugüne gelince..

Bugün pek öyle olduğu söylenemez.

Pratikler ve istatistikler ekonominin, pandeminin önüne geçtiğini göstermeye başladı.

Pratiğe baktığınız zaman esnafın iş yapamadığını görüyorsunuz. Hem de öyle belli sektörlerde falan değil. Farklı sektörlerde  ve  küçük/büyük değil  aşağı yukarı her sektörde faaliyet gösteren esnaf geçimini sağlayacak kadar da olsa ciro ve kazanç olarak kepenkleri  indirmiş durumda. Bu süreçte  ülke genelinde ekmek kapısına kilidi basan ve sayıları 100 bini geçen esnafın olduğu da söyleniyor.

Ekmek kapısı, hak kapısıydı bir zamanlar.

Günümüzde ekmek kapısı, dert kapısı olmaya başladı.

2020 rakamlarıyla Türkiye’de 1 milyon 954 bin esnaf bulunuyor.

2020 rakamlarıyla Türkiye’de 2 milyon 103 bin de işyeri var.

Yaklaşık 2 milyon esnaf sayısını 3’le çarptığınızda aile bazında 6 milyonluk bir nüfus, 4’le çarptığınızda da  8 milyonluk bir nüfus ortaya çıkıyor. Günlük ihtiyaçlarının karşılanması gereken bir nüfus bu. Öte yandan esnaf tüm ülke nüfusunun tamamını devlete bakış ve değerlendirme olarak tesir alanına alıyor. Esnaf her yerde var. Çarşıda, Pazar da, sokak da her yer de ve her zaman var. Bu yüzden esnaf çok geniş bir alanda kamuoyu demek.

Esnaf, rahatsız olduğu durumlardan şikayetçi olur.

Esnaf, şikayetlerini paylaşır ve konuşur.

Esnaf, rahatsız olursa yer yerinden oynar.

Esnafın bu özelliğinden dolayı olmalı ki, hangi dönem olursa olsun devleti yönetenler  esnaf kesimine ayrı ve farklı bir bakış açısı geliştirmek zorunda kalmışlardır. Bu bakışın püf noktasında esnafın dilini anlamak var. Esnafın dilinden anlayacaksın. Ne düşündüğüne ve ne istediğine bakacaksın. Önemseyecek ve çare olacaksın. Ya değilse esnaf tokadı yapıştırıveriyor yönetenlere önüne gelen ilk seçim fırsatında.

Osmanlı döneminde böyleydi, Cumhuriyet döneminde de böyle.

Anlayacağınız esnaf karşısındakini vezir de, rezil de etme güç ve kudretine sahip bir kesim. Bu bakımdan  bizim ülkemizde siyaset, esnaftır.

Esnafın keyfi yerindeyde, iş yapıyor ve para kazanıyorsa siyasetçi milletinin de keyfi yerinde olur.

Yakın geçmişe baktığınız zaman, merkez sağ  iktidarların bel kemiğinin esnaf olduğunu görürsünüz. Bu yüzden o dönem siyasetçileri ve iktidarları için esnafın dertlerini dinlemek ve anlamak bakımından esnaf ziyaretleri çok önemli bir siyasi faaliyetti. Bu güçlü bağ ve  irtibat kopunca merkez sağ partiler de siyasi tarihin kirli depolarında ve tozlu raflarındaki yerini aldı. Bir şey daha: Esnaf, siyasi propaganda  ve hamaseti bir yere kadar yiyor. Siyaseten esnafla oynamak, ateşle oynamaktan daha beter sonuçlar doğuruyor.

Esnafın nabzı önemli.

Esnaf..! Esnaf..!

Esnafın nabzı iyi değil. Ayrıca düşündüren ve rahatsız eden işaretler de söz konusu.