“HAYIR” DİYEBİLMEK NEDİR?

Geçen hafta ki yazımda;  “ÖZGÜRLÜK” sandığınız gibi “SINIRSIZ” olmak demek değildir, tam tersine net ve güçlü sınırlara sahip olabilmek ile ilgilidir demiştim. İsterseniz bu konuyu biraz açalım….

Sınırlarınızı yani önceliklerinizi doğru belirleyerek, kendinize özgürlük ve özgüven alanı yaratabilirsiniz. Özgürlük ve özgüvende, yaşam kalitenizi yükseltir. Böylece de özel ilişkilerinizden sosyal ilişkilerinize, iş hayatınızdan ev hayatınıza kadar bütün alanlarda kendinizle ilgili çatışmalarınızı giderir.

“SINIR” NEDİR, HANGİ DURUMLARDA HAYIR DENMELİDİR?

Sınırlar, katı kurallar ve prensipler değildir. Başkalarına ördüğünüz duvarlar da olamaz... Sınırlarınız sizi ulaşılmaz değil, sağlıklı ve mutlu kılmak üzere olmalıdır.

Sınırlar doğru belirlenmediğinde aşılmaları da güç olur. Kişi nereye kadar evet nereye kadar hayır sınırlarıyla çevrili olduğunu saptamadığı sürece, çaresizlik, çözümsüzlük ve sıkışmışlık içinde bulacaktır kendini.

“Artık ne yapacağımı şaşırdım. Öyle yapsam olmuyor, böyle yapsam olmuyor. Kimse hâlâ memnun değil... Peki ya ne yapayım ben, öleyim mi?” Hayır diyemeyenlerin eninde sonunda varacağı bir tutumdur bu. Dört bir yandan kuşatılmışlık, çaresizlik ve çözümsüzlük hali... Elde var sıfır... Onca emek, onca hoş görü, tolerans, kimseyi kırmamak için kabul edilen görevler, alttan alınan konular, hoş görülen sıkıntılar nedense hiçbir işe yaramamış olacaktır.

Hayır diyemeyenler, sınırlarını yani önceliklerini doğru belirleyemeyenlerdir.

PEKİ, NEDEN ‘HAYIR’ DİYEMİYORUZ?

‘Hayır’ diyebilme becerisinin, çevresel ve kültürel faktörlerle zaman zaman ilişki içerisinde olduğu gözlemlenebilir. Bununla beraber toplumsal cinsiyet rolleri de kendimizi ifade etmemizi engelleyebilecek olan faktörlerden biri olabilir.

Örneğin küçük yaşlardan itibaren diğerlerinin ne düşündüğüyle aşırı düzeyde ilgilenmesi ve onları hoşnut etmesi tavsiye edilen bazı kız çocukları, yetişkin hayatlarında da ‘hayır’ demekten uzak durabilirler. Aynı toplumsal cinsiyet rolleri erkekler üzerinde de bu konuda baskı yaratabilir. Örneğin evin geçimini sağlaması gerektiği söylenen, etrafındaki insanların sorumluluğunu alması vurgulanan bazı erkek çocukları da yetişkinlik döneminde çok fazla sorumluluğu üstlenmeye ayak uydurmaya çalışıp ‘hayır’ demekten çekinebilirler.

‘Evet’ daha önce bahsedilen çeşitli nedenlerle bir alışkanlık halini aldığından dolayı, genellikle çok da üzerine düşünmeksizin kullanılabilir ve ‘hayır’ı baskılayabilir. Bu nedenle iletişim esnasında ezber bir cevap vermeden önce durup bir nefes alarak, gerçekten ne istediğimizi bulmak için kendimize düşünme olanağı yaratabiliriz. Karşı taraf cevap için biraz bekleyebilir. Eğer cevap vermeden önce daha çok süreye ihtiyacımız olursa bunu çekinmeden talep edebiliriz. Buna sadece kendi iyiliğimiz için değil diğer kişinin taleplerini de derinlemesine anlayabileceğimiz bir fırsat gözüyle bakabiliriz. Doğru olmayan bir ‘evet’ten ziyade yapmaktan hoşlanmadığımız bir şeyi nedenleriyle birlikte açıklamak, karşı tarafın da hak ettiği saygıyı ifade eder.

Hepimizin yaşamı büyüklü küçüklü pek çok sorumlulukla dolu.  İş, aile, arkadaşlar derken belki de tüm bunların arasında kaybolup gidiyor ve kendimizi unutuyoruz. Kulağa çok basit bir kelime gibi gelen ‘Hayır’ın önemi işte burada devreye giriyor

NASIL HAYIR DENMELİ?

 ‘Hayır’ demenin üzerimizdeki ağırlığını hafifletmek için onu tek bir kelimeye indirgemekten kaçınabiliriz.

İşte size, sıradan bir ‘hayır’ demek yerine kullanabileceğiniz birkaç örnek ifade tarzı:

•“Sana yardım etmek, … Yapmak çok isterdim, ancak…”

•“Bu konuda ben sana yardımcı olamayacağım, ama… Müsait olabilir belki.”

•“Biraz düşünmeme izin verir misin bu konuyu, sana yarın haber veririm.”

•“Maalesef benim için hiç uygun değil, ama istersen birlikte başka bir alternatif düşünelim.”

•“Bugünlerde çok yoğunum, … Çok zamanımı alıyor. … Gün sonra uygun olurum, senin için nasıl?”

Tüm bu cümle kalıplarının içerisinde bir ‘hayır’ mesajı var, ancak aynı zamanda karşımızdaki kişiye empati duyduğumuzu, mümkün olsaydı yardımcı olmayı istediğinizi iletiyoruz. Bu ve benzeri ifadeleri kullanarak hem suçlu hissetmeyiz, hem de karşımızdaki kişiyle ilişkimizi zedelemek endişesinden kurtuluruz. Hayatımızdaki insanlara kendi önceliklerinizin, zamanınızın değerli olduğu mesajını verirsiniz. Bu, sizin bencil biri olduğunuz anlamına gelmez.

Eğer sık sık ‘evet’ diyen ve herkesin yardımına koşan biriyseniz, ilk etapta bu yaklaşım, yukarıdaki ifadeleri kullanmak size biraz garip gelebilir. Ancak bir süre denemeye devam ederseniz, kendinizi ve çevrenizdekilerin tepkilerini gözlemlerseniz ‘hayır’ diyebilmek normalleşecektir, hatta kendinizi daha önce olmadığı kadar güçlü hissedebilirsiniz.

Bu durumda günü doğru kurgulamak için ihtiyaç duyulan sağlıklı çözüm ne olabilir? Birlikte bakalım...

Öncelikleri doğru sıralamak:

Eğer önceliklerinizin ve sizi mutlu eden şeylerin farkında olursanız ‘Hayır’ demek daha kolay bir hale gelecek! Öncelikle birilerine istemeyerek ‘Evet’ derken kendi kendinize ürettiğiniz bahaneleri rafa kaldırın. Sonra gerekirse, hayatta neye veya kime daha fazla zaman ayırmak istediğinizin bir listesini yapın.

*Yapacaklarınızı da yapamayacaklarınızı da doğru belirleyin.

*Yapmak istediklerinizin de istemediklerinizin de farkında olun.

*Niyetiniz sadece hayır demek olsun, karşınızdakini alt etmek, bozmak, ona haddini bildirmek değil...

*Unutmayın ki kimse size “yapmadığınız” için kırılmaz, “Yaparım!” dediğiniz şeyleri yapamadığınızda kırılırlar.

*Her şeye evet dediğinizde dünyanın en sevecen insanı olmazsınız. En yorgun ve stresli insanı olursunuz sadece ki kimse yorgun ve stresli insanların hayatında uzun zaman kalmaz.

*Hayır demek, hiç istemediğiniz halde evet demenizden çok daha dürüstçe bir karşılıktır dürüst insanları herkes sever.

GÜÇ SİZDE!

Yaşam kalitenizi arttıran ve size kendinizi mutlu hissettiren her şeyi bir kenara ayırıp, geri kalanları ayıklamak kendi kendinize yapabileceğiniz iyiliklerin en büyüğü olacak.