HIRS ? TAMAH

Kaderde ne ise o olur etme merak

Uyma kendi nefsine Hakkın emrine bak

Altından ağacın olsa zümrütten yaprak

Akıbet gözünü doyurur bir avuç toprak

Hırslı ve tamahkâr olmak şeytana arkadaş olmak de­mektir. Çünkü o bu kötü huylarından dolayı, Hz. Âdem’in mevkiine hırslandığı için onu aldattı ve Allah’ın emirle­rine karşı geldi.

Allah Resülü muhterisleri takbih etmiş ve şöyle bu­yur­muştur: "Muhteri­sin (hırslı kimsenin) iki dere dolusu altını olsa bir üçüncüsünü ister. Gözünü ve gönlünü topraktan başka bir şey doyurmaz”.([1]) “İnsanoğlu kocar ama onda iki huy; hırs ve tul-i emel gencelir.”

 “Bir şeye aşırı sevgi, hırs ve bağlılık, gözü kör, ku­lağı sağır eder, her şeyin aşırısından sakının, hayırlı olanı orta (normal) olanıdır.”([2])

4 Şey şekavet (azgınlık) alameti:

1-Gözün Allah için ağlamaması

2-Kalbin katılaşması

3-Hırslı olmak

4-Tuli emel

Gerçekten zalimler, hainler, sadistler, fanatikler, ra­di­kaller… Her türlü olumsuzluklar, insandaki bu duy­guya hu­dut çizememekten ileri gelir. Hırs; insanın başına her türlü felâketi getirebilir. Şeytandan daha rezil du­rumlara düşürebi­lir.

Hz. Mevlânâ; “haris kimse deniz suyu içen kişiye ben­zer, içtikçe susuz­luğu gitmez, bilâkis tuzlu olduğu için artar ve sonunda midesi patlar ve ölür” der.

 Ünlü yazar Tolstoy, bir hikâyesinde şöyle bir olay anla­tır: “Haris bir adam devamlı bir şeyler istediği için devrin hükümdarı bıkmış usanmış ve demiş ki; ‘sana sa­baha kadar müsaade, bu zaman diliminde nereyi dolaşa­bilir­sen oraları sana vereceğim.’ Adam o kadar muhteris biri imiş ki, sabaha kadar hiç durmadan koşmuş ve güneş doğacağına yakın çat­layıp ölmüş.”

“Yeryüzündeki bütün ıstıraplar, aza kanaat etmemek­ten doğuyor” İran’ın meşhur şairi Firdevsi

“Mutluluk hayvanlara ve bitkilere aittir. Çünkü on­larda akçe ve sikke gailesi yoktur.”    Sultan lll. Selim

“Mezardakilerin pişman oldukları şeyler için, dünyada­kiler birbirini kı­rıyor.” Gazâlî

“Hırs ile mutluluk birbirlerini hiç görmezler.” Benjamin Franklin

“Yoksul çok şey ister, haris her şey ister.”  Cyrus.

Hz. Ali: “Çocuk eli yumuk doğar, bu bütün insanların hırslı olduklarına işarettir. Ölürken insanların elleri açı­lır ve yana salınır, bu da hiçbir şey gö­türemeyeceklerine delil­dir.”([3])

Büyük İskender’e bir ihtiyar;“sen benim kölemin kö­lesi­sin. Çünkü ben hırsımı esir ettim, ama sen onun esiri­sin” demiş.([4]) 

Üç haris kişi, bir define bulmuşlar. Onu çıkaracağız diye geçen vakitte acıkmışlar, birini yakın bir beldeye yiyecek bulmaya göndermişler. Geride kalanlar defineyi üçe değil de, ikiye bölebilmek için, aralarında anlaşıp yemek bulmaya gi­deni dönüşte öldürmüşler. Ölen kişide arkadaşlarını öl­dürüp tek başına defineye sahip olabil­mek için yemeklere zehir katmış. Bunu öldür­dükten sonra sevinçle yemekleri yiyen iki kişide ölmüş ve de­fine yine ortada kalmış. Bu duruma muttali olan Hz. İsa “Hazeddünya-İşte dünya” buyurmuş.

Fahrettin Kerim Gökay, Mazhar Osman Bey’in ya­nında yetişmiş bir ilim adamıdır. Siyasete atılıp ve ehl-i ilim olmayı bırakınca, arkadaşları; “iyi bir gençti, çalış­kandı, yazık oldu, siyasete atılınca bir daha buralara dö­nemez” gibi sözler söylemişler, bunu duyan hocaları Maz­har Osman Bey şöyle latife yapmış:

"Döner, döner, çalışkan bir çocuktu, okudu doktor oldu, doçent oldu, profesör oldu, şimdi politikaya atılmış, ya­kında milletvekili olur, bakan olur, başbakan olur, hatta cumhurbaşkanı da...  Ama sonunda yine bana gele­cek, çünkü o kadar hırslıdır ki, sümme haşa, bir gün Al­lah olmaya kalkı­şacak, işte o zaman bana getirecekler."

Hırslı olmak sadece ve sadece ilim öğrenme husu­sunda caizdir.

Dipnotlar:

1- Tecrid-i Sarih Tercümesi c. 12, s. 183.

2- Ebu Dâvud, Edeb 125, (5130).

3- Ragıp Güzel, “Hikmet ve İbret”, Şelale yay. Dilek Mat. 1977 İst. s. 139.

4- Ziya Demirel-Avni Arslan, a. g. e. s. 48.