Kadınların el emeği…

Kimi zaman doğal güzellikler, varlıklar, canlılar gibi insan hayatında var olan obje ya da nesnelerin kimi zamansa düşsel komposizyonların kalem, fırça gibi materyaller yardımı ile kağıt ya da tuval üzerine aktarıldığı sanatlar var. Resim branşına ait uygulanan yöntemler; resim ilkelerinin öğrenilmesi, tasarım oluşturma, desen hazırlama, kopya etme, küçültme, büyütme, boyama teknikeri olarak sıralanabilir.

Bu tip kursların olması özellikle ev hanımlarının becerilerini geliştirmeleri anlamında önemli bir rol üstleniyor. Örneğin Konya Büyükşehir Belediyesi bünyesinde bulunan KOMEK ev hanımları başta olmak üzere, gençlere birçok alanda eğitim veriyor. İşaret dilinden tutunda, resim, bilgisayar, yabancı dil, dikiş nakış ve daha adını sayamadığımız birçok kurs. Bu kurslara gidip, sanat sahibi olan kadınların sonrasında açtıkları iş yerleri ile istihdama katkı sağladığı gerçeği göz ardı edilmemeli.

Ev ekonomisi, insanların ev hayatındaki yaşantılarını daha ekonomik, çağdaş ve düzenli bir hale getirmek için uğraş veren bir daldır. Sosyal, ekonomik, politik sorunlara yol açabilecek olumsuz günlük yaşam koşulları aile ve bireylerin ilgisini çekiyor.

Bazı kadınların keçe ağırlıklı otantik çalışmalardan oluşturduğu el emeklerini görmek onlara olan bakış acısını da değiştiriyor. Nazarlıklar, duvar süsleri, deri çalışmaları, maskeler, kıstı kolyeler, otantik kolyeler ve evde kalmış artık malzemelerin değerlendirilmesi gibi yeteneğe sahip olan kadınların sepetler, yılbaşı süsleri sicim ve telden yapılan ürünlerin ortaya çıkardıkları bir sanat. Gıpta ile seyrettiğimiz tamamen el emeği göz nuru sanatlar.

Buradan kısaca bazı sanatların tekniklerini paylaşmak isterim. Aslında çok da bilgi ve birikimimde olan değil fakat internet denen bilgi küpünden faydalandığım birkaç örnek.

Gümüş malzemesi kullanılarak; süs eşyaları, takılar, aynalar, testiler gibi dekoratif ürünlerin işlenmesi sanatını yapan çok farklı teknikler uygulanmaktadır. Ancak bütün tekniklerin ortak özelliği; tellerin ve levhaların şekil verilip kaynak yapılması ile yapılıyor. Örneğin; tel kari, Trabzon hasır işlemeciliği, ajur işi ve örme çeşitleri temel teknikler olarak sıralanabilir. En önemli tekniklerden biri olan Tel kari; tel ile yapılan sanat olup aynı zamanda ‘Val işi’ olarak ta bilinir. Adını Osmanlıcada geçen ‘Val’ harfinin sıklıkla bu sanatta kullanılmasından almaktadır.

Türk Osmanlı motifleri ve el işlemelerinin aslına uygun olarak işlenmesi ya da orijinal motifler kullanılarak makine da işlenmesi işidir. El nakışında olduğu gibi el becerisi gerektirmesinin yanı sıra makine kullanımının da önemli olduğu bir branştır. Uygulanan teknikler göz önüne alındığında mekik, iğne, alt – üst iplik ayarlarının uygulanması da önemlidir.

Branşın öğrenilmesinde amaçlanan ana konular; makine tanıtımı, örnek bez hazırlanması, aplik, Çin iğnesi, Türk işi, beyaz iş, Maraş işi ve Antep işi gibi tekniklerin öğretilmesi olarak sıralanabilir. Nakış uygulanan malzemeler çoğunlukla deri, bez, keten, çuha gibi malzemelerdir. Amaç öğretilen tekniklerin bütünlük içinde çalışılan işe yansıtılmasını sağlanmaktır.