KİN - BUĞZ

İyilik ve ibadet olsa da dağlar gibi

Ancak baruta benzer olmasa güzel ahlak

Kibir kin riya haset yakar ateş misâli

Kalb-i selîm istedi bizlerden Cenâb-ı Hak

                                                    Veysel Öksüz

Daha önceki bölümlerde açıklandı: İslâm’ın şiarı ve Müs­lüman’a yakı­şan; affedici ve müsamahakâr olmaktır. Çünkü Allah ve Resûlünün emir ve tavsiyeleri bu minval üzeredir. Bu hususta yüzlerce ayet ve hadisler vardır. Buna rağmen şeytan mizaçlı bazı insanlar; “dinim, kinimdir” diyebilmektedir. En tehlikeli hastalıklardan birinin bu olduğunu şair şu mısraları ile dile getiri­yor:

İfsâd-ı mecâlü imtizâce

Dünyada sebep garaz, îvazdır

Te’sir-i garîbi var imtizâce

En tehlikeli maraz garazdır.

“Dostluk ve beraberliklerin bozulmasında akıl almaz bir te­sire sahip ol­ması sebebiyle, kin ve garaza hastalıkların en tehli­kelisi demek gerçeğin ta kendisidir.” Büyük şair Nâbî, Müslü­manların bu hususta tutmaları gereken yolu ise bir beyti ile şöyle tavsiye ediyor:

Izhâr-ı kin şiârı dilizârımız değil

Ağyâr ile cidâl bizim kârımız değil     

“İnsanlara kin beslemek acılı kalbimizin kârı olmadığı gibi, hasım ve ra­kiplerimiz ile nizâ (itişip kakışma) da bizim adetimiz değildir.”

Mülkiye nazırlığında bulunan Pertev Paşa çok güzel bir yazı görünce ki­min yazdığını sorar. “Akif Efendi yazdı” derler. Akif Efendiyi çağırtır ve ne­reli olduğunu sorar. O, “Yozgatlıyım Efendim” der. Paşa; “Yozgat’tan deveci çıkar zannederdim, böyle ehl-i hüner de çıkar mı?” der. Aradan yıllar geçer, Akif Efendi ilerde paşa olur, ama kinci bir zat olduğu için bu sözü hiç unut­maz, bir yolunu bulup Pertev Paşa’yı Edirne’ye sürdürür hem de idam ferma­nını padişaha imzalatır. Cellâdı da çağırtır ve şöyle der: “Pertev paşanın boy­nunu vuracağın zaman selamımı söyle ve deki Yozgat’tan yalnız deveci çık­maz, deve kinli paşada çıkar de.”([1])    

Mevlânâ Hazretleri şöyle der: “Din ehli ile kin ehlini ayırt et. Celis-i İlahi olanları ara bul, onlarla otur.”(3710)

Şeyh Sadi’nin bu husustaki nasihati ise şöyle: “Sertliğin aşırısı kin doğu­rur. Hoşgörünün aşırısı otoriteyi zayıflatır. Or­tayı bulabilirseniz ne küçük görülür, ne de hakarete uğrarsınız.”  

Dipnot:

1- Ö. Faruk Yılmaz, “Osmanlı Fıkraları”, Osmanlı Yay. İst. 2000, s. 65.