Mazisini Arayan Şehir Takımları

Futbol. Kitlelerin sevgilisi. Bir endüstri. Reklam aracı. Ülkemde Profesyonel Futbol Kulüplerinin işi gittikçe zorlaşıyor. Yabancı kısıtlaması ile hem yerli oyuncuların maliyeti artmakta hem de ülkemin resmi parasının geçerli uluslararası paralar karşısındaki değeri yabancı futbolcuların maliyetlerini artırmakta. Yayın gelirleri düşüyor, yeni sezonda kulüplerin yayından aldıkları bedel belki bugünün üçte birine düşecek. Anadolu kulüplerinin aldıkları eşitsiz ve büyük denilen takımlara göre düşük bedeller işlerini daha da zorlaştıracak. Ülkemin ekonomik durumu sponsor sayılarını ve elde edilen gelirleri azaltmakta, aynı nedenle tribün gelirleri de düşmekte. Akılcı planlama, kurumsallaşma, akıcı gelir sağlamanın yollarını bulma ve kent desteği daha da önem kazanacak Anadolu şehir takımlarının yaşamasında.

Düne kadar iş bilir Başkanlarla yaşadı şehir takımları. Bazı maceracı ellerle de tarihe gömüldü veya gömülmenin eşiğinde. Kongrelerde mutlulukla ibralaşıldı, sonradan çıkan ekstra borçlar yüklenildi, bıçak kemiğe dayanınca örneklerini paylaşacağım, iş mahkemelere düştü. Sonuçta Başkanlar eliyle yok oldu bazı şehir takımları veya yok olma riskinde. Hayret ettiğim genelde çok başarılı iş adamları başlarında bulundukları kulüplerde istisnalar hariç ekonomik olarak da sportif başarı olarak da iş başarılarını tekrarlamıyor veya tekrarlayamıyor. Bazıları kendini politikada belli noktalara taşıyor, bazıları protokolde boy gösterdikleri başkanlık dönemlerinde ticari başarılarını katlıyor ama umulan başarı sporda gelmiyor.

Konyaspor’da da hep ibralaşıldı. Çok büyük hedeflerle gelen ama küme düşürmeyi beceren başkanlar da oldu, başarıya taşıyan başkanlar da. Konyaspor’da da ilk adımları atılsa da kurumsallaşma, düzenli gelir akarı gibi konularda düze çıkılmış değil. Belediye ve dolayısıyla kentin destekleri Anadolu şehir takımları için olmazsa olmaz. Konyaspor’da da başarı Belediye Başkanlarının desteği ile ilişkili seyretti. Kimseyi suçlama cümlesi değil bunlar, Ahmet Öksüz ile 1984-89 dönemi şampiyonluğu gördük, 1989-1999 Halil Ürün ile düşüş yaşadık; Mustafa Özkafa ile çıktık, Tahir Akyürek ile  tarihi başarılar elde ettik, şimdi gene Konyaspor’a destek veren Uğur İbrahim Altay ile çıkıştayız. Kulüp başkanları seçiminde Belediye Başkanları söz sahibi oluyorlar, demokratikliği tartışılır ancak madem destek oradan, bunu da normal karşılıyorum. Bugün ekibimize destek veren bir belediye başkanımız var, yarın tersi olursa yaşama şansımız azalmasın, bugünden kaderi kişilere bağlı olmayan, düzenli gelire sahip, altyapıdan scout ekibine kadar kurumsallaşmasını tamamlamış ve kentle bütünleşmiş bir Konyaspor kurulsun istiyorum.

Koskoca kentin kaderi kulüp başkanları eliyle belirleniyor. Gaziantepspor süper ligde 31 yılını geçirdi. 1993-2006 yılları arasında başkanlığını yapan Celal Doğan ile lig üçüncülükleri yaşamış, büyüklere kök söktüren bir takım olmuş, futbolcu satışlarından milyon dolarlar kazanmıştı .Elvir Bolic, Samuel Johnson, Nounkeu, Preko, Nigris, Olcan Adın, İbrahim Toraman, Kemal Aslan, Batista, İbrahim Üzülmez, Fatih Tekke, Ayhan Akman, İsmail Köybaşı Gaziantepspor’dan büyüklere giden oyunculardan bazıları.  Koskoca Gaziantepspor 2010-11 sezonundan itibaren İbrahim Kızıl yönetiminde geriledi ve sonunda yok oldu.

Orduspor süper ligde sadece 11 sezon oynadı. Ülkemizi  1977-78 sezonunda UEFA Kupası’nda temsil eden ekip 2011 sezonunda  Hector Cuper ile en parlak sezonlarından birini yaşadı. Maddi durumun  kötüleşmesi, artan borçlar , UEFA cezaları puan silmelerle 2012-13 sezonundan itibaren düşüş devam etti ve 5 yılda 5 düşüşle BAL ligine kadar düştü. Nedim Türkmen ile çıkışa geçen sonra düşen ekipte başkan kulübü 30 milyon lira zarara uğratmakta suçlandı, olay mahkemelik oldu. Günümüzde Belediye Başkanı Mehmet Hilmi Güler önderliğinde 52 Orduspor adıyla 3. Ligde mücadele ediyor. Eski günlerinden çok uzaklarda başarı arıyor.

Mersin İdman Yurdu zirve ligde 15 sezon geçirdi. 1966-67 sezonunda zamanın Başbakanlık kupasını kazandı. 1969-70 sezonu lig dördüncüsü. Türkiye’yi  UEFA’ da temsil etti. Osman Arpacıoğlu tarihinin en tanınmış oyuncusu. 1977 sezonunda 6 yıl oynadığı Mersin İdmanyurdu’ndan Fenerbahçe’ye transfer oldu. Mersin spor basınının ifadesiyle zaman içinde transferi Zafer Çağlayan’ın yaptığı, Rıza Zarrab’ın destek verdiği hale gelen Mersin İdmanyurdu 2011 sezonunda kalecimiz İbrahim Sehic’i Zelzecnicar takımından ilk kez ülkemize getiren takım. Maddi imkansızlıklar, yöneticilerin kavgası, yeni başkan Hüseyin Çalışkan’ın eski başkan Ali Kahramanlı’yı kulübün parasına el koymakla suçlamaları altında amatör lige kadar düşmüş ve 2019 sezonunda faaliyetine son vermiştir.

Manisaspor   Zirve ligde geçen 6 sezon. Vestel sponsorluğuyla gelen başarılı yıllar.Vestel ile 2000-2001 sezonu üçüncü ligden 2. Lige, 2001-2002’de  ikinci ligden zirve  lige yükseldi. Arda Turan, Caner Erkin, Hakan Balta, Selçuk İnan, Burak Yılmaz, Holosko, Uğur İnceman, Meduna, Simpson, Isaac Promise, Marquez, Kahe, Perovic’li kadrolar; Mustafa Denizli, Levent Eriş, Ersun Yanal’lı başarı yılları..Sonrasında Vestel’in sponsorluğunu çekmesiyle düşüşe geçen takım 2014-15 sezonunda birinci ligden düştü, tekrar çıksa da hızla üçüncü lige geriledi, BAL  ligine düşse de pandemide düşmenin kaldırılmasıyla kaldığı ligden ertesi sezon tekrar BAL ligine indi.

Karabükspor, Süper ligde 10 sezon  geçirdi. 2009-10 sezonunda  1. Lig şampiyonu olduğunda başkan Hikmet Feridun Tankut “borçsuz kulübüz, bizim gelirimiz işçi maaşlarından kesilen paralar, bir kuruş boşa veremeyiz” demişti. Ses getirdi Süper lig yıllarında. Latovlevici, Yatabare, Emanuel Emenike, LuaLua gibi isimlerle çıkış yaptı. 2014-15 sezonunda düşüşe geçti. 2014-15 sezonunda UEFA’ da ülkemizi temsil eden ekip üçüncü ligde sadece bir sezon geçirdi. 2018 yılında eski başkan ve altı yöneticisi yargılanmaya başladı, menajerler, kulüp CEO’ ları da dahil tutuklananlar oldu. 2020 yılında 200 milyon liranın hesabı nedeniyle karşılıklı suçlamalar oldu. Bugün amatör kümeye düşen ekibin mevcut başkanı Mehmet Yüksel  helva dağıtarak kendince son görevini yerine getirdi. Türk futboluna renk katan geçmişiyle bir kent takımı daha böylece maziye karıştı.

Diyarbakırspor süper ligde 11 sezon geçirdi. 1975-76 ve  76-77 Sezonlarında  Başkan Şeyhmus Akçadağ ve Ali Kahraman ile yükselişteydi. 2001 Mayıs ayında bence Türk futbolunun kara anları yaşandı. Konyaspor Diyarbakır’da  mutlu ve çelik bir hakem tarafından katledilmiş ve canlı yayın yapılmayan maç daha sonra videolarla gündeme gelse de ses getirmemişti. Bir hafta sonra Altay Diyarbakırspor’a 3-1 yenilerek şampiyonluk umudunu kaybedince perde arkasında yaşananlar gündeme geldi ve Konyaspor’un katline ses çıkarmayan ağızlar Altay için bir süre konuşsa Diyarbakırspor şampiyon olarak zirve lige yükseldi. 2008-09 sezonunda süper ligden düşen ekip düşüşe devm etti ve 2013 yılında faaliyetine son verdi.

Zonguldakspor  Bir zamanların süper lig ekibi 14 sezon zirve ligde mücadele etti. 1973-74 sezonunda yükseldiği zirve ligde 1979-80 sezon üçüncüsü; 1981-82 sezonunda lig dördüncülüğü derecelerini yaptı.1987-89 sezonundan itibaren düşüşe geçti.2010-11 sezonunda BAL ligine düştü. 2011-12 sezonunda önce Fenerspor, sonra Körfezspor isimlerini aldı, borçlardan kurtulamayınca faaliyetine son verdi. Türk futbol tarihinin en erken gol atma rekoru Zonguldaksporlu Haydar’a aittir (Zonguldakspor Körfez Belediyespor maçı 6. sn) Zonguldakspor’un Türk futboluna kazandırdığı yıldızlar arasında Tümer Metin  ve  Ergün Pembe sayılabilir.1984-85 sezonunda yıllarını Zonguldakspor’da geçiren zamanın başarılı kalecilerinden kaptanları Birol Çakar’da Konyaspor’a transfer olarak kalemizi korumuştu.

Kayseri Erciyesspor . Kayseri’nin profesyonel liglerdeki ikinci takımı olarak boy gösterdi. Süper ligde 13 sezon oynadı.2003-2004 sezonunda zamanın ikinci liginde şampiyon olarak zirve lige yükseldi. Kayserispor adıyla süper ligde oynama tercihleri nedeniyle isim değiştirildi, ertesi sezon 2004-05 sezonunda tekrar şampiyon olarak zirve lige yükseldi ve iki yıl üst üste aynı ligde şampiyon olan takım olarak tarihe geçti. 2006-07 sezonunda bugünün birinci ligine düşse de kupa finalisti oldu, Beşiktaş’a kaybedip kupayı alamasa da UEFA Kupası’nda ülkemizi temsil etti.. Ağustos 2007 tarihinde İsrail Maccabi Tel Aviv’i 1-1- ve 3-1 lik sonuçlarla eledi ve alt ligden Avrupa Kupası’nda tur atlayan ilk takımımız oldu. 2014-15 sezonundan itibaren düşüşe geçti, iki sezon üst üste düşerek 2017 -18 de BAL  ligine kadar indi. Erciyesspor’un sonu iyi yönetilmeyen çoğu takımımızın klasik sonu gibi seyretti. Artan borçlar, 2016 yılında yönetimsiz kalma, kayyum, futbolcu borçları nedeniyle transfer yasağı, puan silme cezaları, yöneticilerin karşılıklı suçlamaları ve faaliyete devam edememe.

Elazığspor 2001-02 sezonunda zirve  ligde iki sezon, 11-12 sezonunda yükseldiği zirve ligde iki sezon olmak üzere dört sezon geçirdi. Sanica Boru, Vartaş,Tetiş Yapı, Bir Evim sponsorluklarıyla mücadele ettiği profesyonel liglerde halen 3. Ligde düşmeme mücadelesi vermektedir .Elazığspor’un düşüş hikayesinin de kaderdaşlarından farkı yoktur. Eski oyuncusu Serdar Gürler’in Trabzonspor’a satışı sonrası Fransız ekibi Sochaux’a ödenmeyen yetiştirme bedeli, Bilica’ya olan borçlar nedeniyle 2016 yılından itibaren verilen önce 12, sonra 6 puan silme cezaları ile bugünkü duruma gelinmiştir.

Çanakkalespor 1995-96 sezonunda zirve lige yükseldi ve süper ligde Dardanel sponsorluğunda üç sezon geçirdi. Türk futbolunda önemli isimler Tolga Seyhan, Mehmet Topal, Gökhan Zan, Tamer Tuna, Erman Özgür, Okan Koç ve bir zamanlar Konyaspor’un şampiyon kadrosunda da yer alan  Recep Aydın yolu Çanakkalespor’dan geçen oyunculardır.  Çanakkalespor’da bir zamanlar süper ligde yer alan  ama artık en alt liglerde yer alan takımlarımızdandır.

Aydınspor  1989-90 sezonunda ilk kez süper lige yükseldi. İlk sezonunda İstanbul’da Fenerbahçe’yi 6-1 skorla yenmesiyle ülke gündemine yerleşti. Süper ligde 3 sezon geçiren ekip 2005-06 sezonunda alt liglerde de düşüşe geçti. Gerisi klasik sona doğru gidiş. 2008-09 sezonunda puan silme cezası, ağırlaşan maddi yükler, borçlardan kurtulma amaçlı isim değişikliği ve klasik son, veda. İlker Yağcıoğlu, Necati  Ateş, Ahmet İlhan Özak yolu Aydınspor’dan geçen tanınmış oyuncular.

Yozgatspor Yimpaş sponsorluğunda iki sezon oynadığı süper ligden düşen sonra sahipsiz kalan ve 2015 sezonunda faaliyetine son veren takımlardan.

Siirtspor, Jetpa sponsorluğuyla sansasyon nedeni transferler yapan süper ligde tek sezon geçiren ve sona giden şehir takımlarından.

 Kırıkkalespor süper ligde bir sezon geçiren ve yok olan ekiplerden.

Türkiye’nin futbol geçmişleriyle zirve lige damga vuran, iz bırakan ancak eski günlerini arayan futbol kenti sayılabilecek şehir takımları var ki onların hikayeleri de bilinen hikayelerden.

Akhisarspor .İlçe takımı olmasına karşın Belediye desteğiyle süper ligde önemli imzalar attı. 2011-12 sezonunda yükseldiği zirve ligde 7 sezon geçirdi. Roberto Carlos’un da teknik direktörlük yaptığı ekip Gekas, Oumar Niasse, Ricardo Vaz te, Rodellega, Mezenga, Konyaspor’da forma giyen Sokol Cikalleshi gibi önemli oyuncuları kadrosuna kattı. 2018 yılında Fenerbahçe’yi 3-2 yenerek Türkiye Kupasını, Galatasaray’ı yenerek Süper Kupayı müzesine götüren ilk ilçe takımıydı. UEFA Kupası’nda ülkemizi temsil etti. Küme düştüğü yıl bile Türkiye Kupası finalistiydi. 2018-19 sezonunda 1. Lige düştü. Gerisi bilinen hikaye. Transfer yasakları, düşüşün devamı, mazide kalan başarılar. Halen TFF 2. Lig beyaz grupta düşmeme mücadelesi veriyor.

Kocaelispor Süper ligde 20 sezon geçirdi. Futbol kenti olduğunu rekorlarla kanıtladı. 2014-15 sezonunda Bölgesel Amatör Lig’deki Büyükçekmecespor maçını 19742; 2020 de Üçüncü Lig maçını 28250 seyirci izledi. 1992-93 sezonu dördüncüsü olarak İntertoto kupasında oynadı, 1995-96 da gene Avrupa’ya giden takımlarımızdandı. 1996-97 ve 2001-02 sezonlarında Türkiye Kupasını müzesine götürdü. 1997-98 Kupa Galipleri, 98-99 ve 99-2000 de İntertoto Kupaları maçlarıyla Avrupa’ya açıldı. Sonrası klasik manzara; BAL ligine kadar düşüş, 2011-12 den itibaren transfer yasakları. Geçmişte Türk futbolunda İbriç, Moşe, Kaan Dobra, Kuzman, Ahmet Dursun, Ahmet Hassan ,Orhan Ak, Saffet Sancaklı gibi oyuncularla sahaya çıkan ekip bugün 1. Ligde eski günlerini arıyor. 2020 yılında bir çok eski yöneticisi zimmet, görevi kötüye kullanma gibi nedenlerle ceza aldı.

Sakaryaspor süper ligde 11 sezon geçiren,1987-88 Türkiye kupası şampiyonu, ülkemizi UEFA Kupa Galipleri turnuvasında temsil etme başarısı kazanmış ancak 3. Lig’e kadar düşmüş, halen 2. ligde lider olarak mücadele eden eski günlerini arıyor..1986-87 sezonunda Konyaspor’u averajla geçerek şampiyon olurken hepimizi üzmüştü. O ilginç sezon  ayrı yazı konusu olmalı. Aykut Kocaman, Oğuz Çetin. Turhan Sofuoğlu, Engin İpekoğlu, Tuncay Şanlı önemli oyunculardan. 2010 sezonunda kupası dahi haciz edilme girişimine maruz kalma, transfer yasakları, takıma yönetici adayı bulunamayınca taraftar ve futbolculardan oluşan yönetim oluşturma gibi zorluklar yaşadı. Bugün mazisini arıyor.

Eskişehirspor zirve ligde otuz yıl  üç büyüklere Trabzonspor’dan önce kafa tutan Anadolu takımı.  1968-69, 69-70 ,71-72 lig ikincisi. 70-71 Türkiye kupası, Süper Kupa şampiyonu. Ülkemizi 1970-71 Fuar Kupası’nda 87-88 Balkan Kupası’nda ve dört kez  UEFA  Kupaları’nda temsil etmiştir.  Kupa finalisti olduğu 2013-14   tarihinden ve Avrupa temsilinden sonra düşüşe geçmiştir. En alt liglere kadar düşüp tekrar zirve lig mücadelesi verse de Eskişehirspor kentin ilgisizliği, futbolculara ödenmeyen borçlar nedeniyle 2018’den itibaren gelen puan silme cezalarıyla sahada kazandığı puanları UEFA kararlarıyla kaybederek düşüşünü sürdürmektedir. Düşünün 2017 sezon sonu Antalyaspor’a transfer olan Ruud Boffin nedeniyle 430 bin euro borç  eksi puanlar aldırmış ancak borç ödenememiştir. Eskişehirspor bir kez daha düşme eşiğindedir ve 2. Lig alt sıralarından kurtulma şansı çok azdır maalesef.

Bursaspor süper ligde 50 yıl oynadı. Türkiye Süper Lig 5. Şampiyonu. 69-70 Başbakanlık Kupası, 1985-86 Türkiye Kupası, 2015 Süper Kupa Şampiyonu. 1986-87 sezonunda zirve ligden düşse de Ankara Bölge İdare Mahkemesi kararı ile lige dönen  takım.1973-74 UEFA,1975 Avrupa Kupası çeyrek finalisti, 1991  İntertoto, 2011 Şampiyonlar Ligi katılımcısı. 2 kez Okan Yılmaz,, 1 kez Bahtiyar Yorulmaz, 1 kez Fernandao ile gol krallığı yaşayan oyunculara sahip olan ekip  Elvir Balic, Zeki Çelik, Serdar Aziz, Ozan Tufan, Volkan Şen, Fernandao, Okan Kocuk, Harun Tekin gibi oyuncuların satışından milyon dolarlar kazanan, aslında gayrimenkul zengini, altyapı oyuncuları satışlarından en fazla gelir elde eden takımlardan, Şampiyonlar ligi katılım bedellerine karşın daha sonra defalarca transfer tahtası kapalılığı yaşadı. Son dört başkanı 2020 yılında mahkemeye verildi. Taraftar arasında bunca gelirle bu kadar borcun nasıl oluştuğu tartışılmakta.  Son başkanlarından Ali Ay kulübe 100 milyon  liraya yakın destek vermiş olması yazılıp çizilmesine karşın ibra edilmedi ve üyelikten atıldı. Olağanüstü kongrelerle yönetici seçen kulüp geçmişini arıyor. 1. Ligde maalesef düşme potasında.

Başarıya ulaşmak zor, sürekli başarıyı kalıcı yapmak daha zordur. Akılcı planlama yapan düzgün yöneticiler var etmeye devam edecek başlarında bulundukları takımları. Elbette kent desteği, kenti futboldan soğutmamak ve destek vermelerini sağlamak, sponsor destekleri almak başarı için olmazsa olmaz. Kent küserse ekonomisi ne kadar iyi olursa olsun takım destek alamıyor.

Mazisini arayan kent takımlarını arz ettim. Konyaspor umarım bu sezonki başarıyı kalıcı başarılara çevirmenin adımlarını atar. Gelmekte olan spor yasası ile belki de dönem borçlarından sorumluluk yüklenmek zorunda kalacak başkanlar döneminde gönüllülük esasıyla yürütülen yönetici bulmayı bile zorlatırabilir. Bugünden yarınları planlamalıyız zira futbol aynı zamanda reklam  ve tanıtım aracıdır.