RESİME BAKTIĞINIZ AÇI
09 Eylül 2024, Pazartesi 00:57Her yıl olduğu gibi Eylül ayının ilk haftasında Orta Vadeli Ekonomi Programı kamuoyu ile paylaşıldı. 3’er yıllık periyotları içeren bu programların açıkçası benim açımdan bir önemi olmasa dahi hükümet değişikliği ile beraber bu bakış açım değişmişti. Özellikle geçen yıl açıklanan programı sizlerle paylaşmış ve içinde bulunduğumuz ekonomik gerçekliklere karşı programa ne denli sadık kalınacağını merakla takip etmiştim.
Sayın Cevdet Yılmaz beyin geçen yıl ve bu yıl programların hazırlık sürecinde bürokrasi ile iş dünyasını bir araya getirme, karşılıklı görüş alışverişinde bulunmaya katkı sağlaması da takdir edilmeli. Çünkü yıllarca iş dünyasının bu programlardan haberi ancak kamuoyuna sunulurken oldu. Ancak 4 temel amaç üzerine inşa edilen 2023 Orta Vadeli Ekonomi Programı’nda aradan geçen bir yıl sürecinde neyi gerçekleştirdik.
4 temel amacın gerçekleşmesi için 3 politika aracına ihtiyaç duyduğumuz bu araçların ise mali disiplinin sağlanması, para politikası ve yapısal dönüşümler olduğu bilinmekle beraber aradan geçen bir yıllık süreçte sadece Merkez Bankası’nın üzerine yıkılan para politikası aracı ile bu güne geldik. Ben şimdi size temel makroekonomik göstergelerde öngörü ve hedefler büyük ölçüde gerçekleşmiş olup bu açıdan programın etkinliği ve öngörülebilirliği son derece isabetlidir diyebilirim.
Sayın Yılmaz’ın ifade ettiği gibi “Dezenflasyon sürecinin etkileri 2024 yılı Haziran ayı itibarı ile başlamış olup bu tarihten günümüze enflasyon 23.5 puan düşmüş, cari işlemler dengesi beklentilerin de altına gerilemiş olup dengelenme sürecine rağmen işsizlik oranımız bile iyileşmiştir” demekte mümkün. “Rezerv artışı KKM’nin %30’ları bulan toplam mevduattaki oranının %10’lara gerilemesi gibi gelişmeleri de sizlerle paylaşarak her şey yolunda gidiyor” demekte mümkün.
Pekâlâ mali disiplinin kamu tasarrufu ayağı ne oldu derseniz 2025 yılına ertelendi. Büyük umut beslediğim vergi reformu derseniz orası burası budanarak yine sabit gelirliye yıkıldı. Yapısal dönüşüm derseniz gri listeden çıkmak dışında hangi reformu veya dönüşümü gerçekleştirdik bilmiyorum. Türk Lirası’na güven tarafına baktığımızda “Hangi maliyete katlanarak bu güven sağlandı?” diye sorulmalı.
Başımızın belası olan enflasyon geçen yılki programda 2024 yılı için 33 öngörülmüş, sonra 38’e revize edilmişti. Şimdi bakıyoruz o da 41,5 olarak bir kez daha revize edilmiş. Oysa hane halkı katılımcılarına göre beklenti 70’ler seviyesinde. Şimdi siz vatandaştaki bu beklentiyi nasıl değiştireceksiniz. 31 Mart yerel seçimleri uğruna geciktirilen tedbirler daha yeni yeni reel ekonomi tarafında hissediliyor olsa dahi önümüzde alınacak çok mesafe olduğu bir gerçek.
Büyüme tahminlerinin temenni içerdiği kur hesaplamasının ise enflasyona dayalı değerli bir liraya göre yapıldığı bir programda maliye politikasını da bütçe dengesi seviyesine indirgeyince esasen bürokrasi sorunu ortadan kaldırmış oluyor. Bunun sokaktaki yansımasına gelince artan dolaylı vergiler ve kamu zamları olarak karşımıza çıkıyor. Yüksek enflasyon sürecinden çıkabilecek bir fiyat istikrarı politikasına ilk olarak kamu tarafının liderlik etmesi gerekmez mi?
Geçen yıl Sayın Şimşek, “Kamu yerli araç kullanacak yeni araç alımı personel alımı ve afet bölgesi dışında kalan yatırımları askıya alacak” dediğinde umutlanmıştım. Bu söylemlerin aradan geçen bir yılda hangileri gerçekleşti siz cevap verin. Bir resimde ne gördüğünüz nereden baktığınıza bağlıdır. O açıdan Türkiye ekonomisinin görünümü de anlıyorum ki icrada bulunanlara göre farklı, sokağa göre farklı iş dünyasına göre farklıdır.
Bu 3 kesim aynı yerden aynı resme bakmadıkça alınan tedbirlerin Uygulamaya geçen programların başarı şansı olmayacaktır. Zira açıklanan verilerin ve ortada konuşulan rakamların sıradan vatandaş için bir anlamı hiçbir zaman olmadı. Katılımcı anketlerinde 43, hükümet programında 38, hane halkı nazarında 72 olan bir enflasyon rakamının gerçekte ne olduğunu bana kim söyleyebilir.
Orta vadeli programların vatandaşa dokunan tek tarafı refahın güçlendirilmesi ve sosyal adaletin sağlanmasıdır ki bu temennilerle olacak iş değildir. Bunun için başta vergide adalet olmak üzere birçok yapısal reformu da hayata geçirmek zorundayız. Rakamsal hedefler koyarken bu hedeflere ulaşmamızı sağlayacak yol haritasının da en sade vatandaşımızın bile anlayacağı şekilde kamuoyu ile paylaşmalıyız.
Bütün taraflar aynı resmi görmüyorsa politikaların başarıya ulaşma şansı yoktur.
Yorum Yazın
E-posta hesabınız sitede yayımlanmayacaktır. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişdir.