Sıfır Hiç Bu Kadar Anlamlı ve Değerli Olmamıştı

Yaklaşık M.Ö. 10 binden başlayarak iki bin yıla yayılan evrelerde kurulan ve 1995’te başlayan kazılarla hâlâ gün yüzüne çıkarılmakta olan Göbeklitepe’nin son yılların en çok ses getiren arkeolojik bulgusu olduğuna kuşku yok.

Medeniyetlerin beşiği olarak adlandırılan Mezopotamya’nın (Bereketli Hilal) kuzeyinde bulunan Göbeklitepe, Malta’da bulunan tapınaktan yaklaşık 6.500, Stonehenge'den 7000 ve Mısır Piramitlerinden ise 7500 yıl daha eskiye dayanıyor. Göbeklitepe’yi diğer anıtsal yapılardan farklı kılan en önemli özellik gönümüzden 12.000 yıl önce inşa edilmesinin yanı sıra, alanda bulunan dikili taşların çok belirgin bir şekilde insanı sembolize etmesi.

Bütün kalıntıların atası olarak nitelendirilen Göbeklitepe, yıllardır tarih derslerinde öğretilen "göçebe toplulukların tarımı öğrenerek yerleşik hayata geçtiği" tezini çürüttü. Yerleşik hayata geçişin “çiftçilik ve hayvancılığın” ortaya çıkışıyla birlikte gerçekleştiği düşünülürken, “avcı ve toplayıcı” toplulukların Göbeklitepe gibi dini merkezlerde bir araya gelmelerinin sonucunda yerleşik hayata geçildiği net bir şekilde ortaya çıktı.

Tüm dünyayı şaşkına çeviren Göbeklitepe'nin medeniyetlerin doğduğu topraklar olarak bildiğimiz Mezopotamya toprakları içinde bulunması bu bölgenin toprak değil hayat, tapınak değil geçmişten bugüne köprü olduğunun belgesi.

İnsanoğlunun yerleşik hayata geçmeden önce de dini törenler, merasimler ve ritüeller yaptığının kanıtıdır Göbeklitepe.

İnsanlığın sıfır noktası nasıl ortaya çıktı?

Neolitik döneme ait yerleşim yeri Göbeklitepe, Şanlıurfa'ya 18 kilometre mesafede Örencik köyü yakınlarında bulunuyor.

Tarlasından çıkan taşın değerli olduğunu düşünen çiftçi, duyarlılık göstererek bu heykeli Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi yetkililerine teslim etti. İlk başta ne olduğu tam olarak anlaşılamayan heykel, müzede koruma altına alındı.

Sonrasında Hilvan'daki Nevali Çori'de kazı yapmak için kente gelen ve müzede buluntuları gören Alman Prof. Dr. Klaus Schmidt, bu heykellerin çok önemli olduğunu düşünerek bölgede detaylı bir çalışma yapmaya başladı.

Kazılarda Neolitik döneme ait, boyları üç ile altı metre, ağırlıkları da 40 ila 60 ton olan, yabani hayvan figürlü ’T’ biçimli dikili taşlar bulundu.

Dünyanın en eski "tapınak merkezi" olduğu belirtilen Göbeklitepe, 2011 yılında UNESCO "Dünya Miras Geçici Listesi"ne alındı, 1 Temmuz 2018'de ise Bahreyn'de düzenlenen 42'nci Dünya Miras Komitesi Toplantısı'nda Dünya Mirası Listesi'ne dahil edildi ve 2019 yılının "Göbeklitepe Yılı" ilan edildi.

Tarih kitaplarının yırtılıp yeniden yazılmasına neden olacak keşif

Göbeklitepe'deki kalıntıların tespiti, insanların taş devrinden çıkıp uygarlık kurmaya geçişlerinin tarihini, binlerce yıl daha geriye çekerek tarihin yeniden yazılmasına neden oldu.

İnsanlığın sıfır noktası, birçok gizemin çözülmesini bekleyen çok sayıda soru işaretine sahip.

İlk evi, ilk şehri düşünen kimdi, insanları toplu halde yerleşik hayata geçiren neydi ya da kimin fikriydi?

Göbeklitepe’nin mimarı kimdi? Mimarlık burayla beraber mi başladı?

İnsanların avcı-toplayıcı olarak yaşadığı dönemlerde, henüz yerleşik yaşamın olmamasına rağmen sistemli bir şekilde bir araya gelip toplanmalarının amacı neydi?

Mısır Piramitleri’nden daha yaşlı bir yer olan Göbeklitepe, bu özelliği ile dünyanın en eski tapınağında tek Tanrılı inanç mı vardı?

Yoksa aya, güneşe vb. gibi şeylere mi tapıyorlardı?

Tapınakların inşası sırasında işçi sınıfı mı oluştu?

Bir taşın altına beraberce elini sokmaya ne zaman karar verdiler? Acaba kimlerdi inançları uğruna harekete geçenler; Ve kim bilir neydi o büyük hedefler?

Küçük gruplar halinde yaşayan insanlık; inanç sayesinde büyük medeniyetler kurup imparatorluklara uzanan yolculuğa nasıl çıktı?

Sorular, cevaplarla var olur.

Tarih de kanıtlarla.