Sosyal Medya Bize Bir Gol Daha Attı

07 Aralık 2024, Cumartesi 00:26

A+
A-

Telefonu hiç elimize almadığımız tek bir gün oldu mu?

Ya da gün içinde Instagram, Twitter, YouTube olmadan birkaç saat geçirdiniz mi?

Sosyal medya bağımlılığı hepimizi maalesef ele geçirmiş durumda. Yeni çağın normali olabilir ama nereye kadar ve neden bu kadar?

Hadi biraz konuşalım!

Oxford İngilizce Sözlüğü, 2024 yılının en popüler kelimesini açıkladı. Yılın kelimesi beyin çürümesi/beyin erimesi anlamına gelen "brain rot" oldu. Oxford'un 2024 yılı için seçtiği kelime, sosyal medyanın gereksiz kullanımını yansıtıyor.

Oxford Sözlüğü tarafından hazırlanan 6 kelimelik listeden kazananı belirlemek için 37 binden fazla kişi oy kullandı. Her yıl seçilen kelime, o senenin trendlerini ve ruh hallerini yansıtmayı amaçlıyor. Geçtiğimiz sene yılın kelimesi tarz, çekicilik veya cazibe olarak tanımlanan "rizz" olmuştu.

Peki nedir bu beyin çürümesi?

Oxford, “Brain Rot”u şu şekilde tanımlıyor:

"Bireyin zihinsel veya entelektüel durumunun, önemsiz veya zorlayıcı olmayan içeriklerin aşırı tüketimi sonucunda bozulduğu düşünülen durum."

Sosyal medyada geçirilen saatler, beynimizi yavaşça etkisi altına alarak dikkat eksikliği, hafıza kaybı ve zihinsel yorgunluk gibi sonuçlara yol açıyor. Bu durum, artık uzmanlar tarafından "beyin çürümesi" olarak adlandırılıyor.

Her ne kadar "brain rot" modern dijital dönemle birlikte popülerlik kazanmış olsa da, aslında kelimenin kökeni 19. yüzyıla dayanıyor. İfade ilk kez 1854 yılında Henry Thoreau'nun Walden; or, Life in the Woods adlı kitabında kullanılmış.

Yazar bu terimi toplumun karmaşık fikirlerden uzaklaşarak basitlik yanlısı bir yaklaşım benimsemesini eleştirmek için tercih etmişti. Oxford'un bu kelimeyi seçmesi, esasında düşük kaliteli içerikle dolu sosyal medyanın hayatımıza olumsuz etkilerini anlamamız için bir çağrı niteliği taşıyor.

Siz veya sevdiğiniz biri neredeyse sadece internet içerikleriyle konuşuyorsa ‘beyin çürümesi’ (brain rot) olarak bilinen bir durumdan muzdarip olabilir. Bu terim düşük değerli internet içeriğine ve bu içeriklere çok fazla zaman harcamanın neden olduğu etkilere atıfta bulunuyor. Yani fiziksel bir çürümeye işaret etmiyor.

Dijital medya kullanımı gençler arasında hızla artarak, bilişsel gerilemelere ve zihinsel yorgunluğa yol açıyor. ABD'deki Boston Çocuk Hastanesi araştırmacılarına göre, bu süreç “Sorunlu İnteraktif Medya Kullanımı” olarak adlandırılıyor ve gençlerin dikkat, hafıza ve bilişsel performanslarını olumsuz etkiliyor. Araştırmalar, aşırı sosyal medya kullanımının dikkat dağınıklığı, hafıza kaybı ve akademik performans düşüşüne neden olduğunu gösteriyor.

Kitle iletişim araçları, gelişen teknolojinin de etkisiyle toplumsal yaşamın vazgeçilmez bir öğesi oldu. Sosyal medya, son zamanlarda insanların günlük yaşamlarının önemli bir parçası haline geldi. Facebook, Twitter, Instagram, Snapchat, e-posta veya YouTube, kullanımı önemli ölçüde artan popüler sosyal medya biçimleri olarak karşımıza çıkıyor.

Sosyal medya, bireylerin dünyanın her yerinden insanlarla bağlantı kurabilecekleri ortak bir platform sağlıyor. Akıllı telefon, dizüstü bilgisayar veya masaüstü bilgisayar kullanılarak sosyal medya siteleri ziyaret edilmekte, gönderiler veya bloglar aracılığıyla farklı eğlence ve sosyal faaliyetlerde bulunulabiliyor. Bu yolla sosyal medya; aynı ilgi, düşünce, duygu veya aidiyete sahip potansiyel insanlarla tanışmak için alan ortaya çıkarabiliyor.

Sosyal medyanın, kişiyi gerçek yaşamdan ve yüz yüze iletişimden uzaklaştırması, onun yüz yüze iletişim durumunda kaygı yaşamasına neden oluyor. Bu durum, bireylerin sağlıklı ilişkiler kurmasına engel oluyor ve bireyleri zamanla yalnızlaştırıyor.

Eğer sabah uyanır uyanmaz hemen elinize telefonu alıyorsanız ya da her 5 - 10 dakikada bir kontrol etmek ihtiyacı duyuyorsanız çanlar sizin için de çalıyor olabilir.

Dünyada üç milyar insan, yani toplam nüfusun yüzde 40'ı sosyal medya kullanıyor. Araştırmalar günde ortalama iki saatimizi sosyal medyada geçirdiğimizi gösteriyor. Bu, her dakika yarım milyon tweet ve Snapchat fotoğrafı paylaşılması anlamına geliyor.

1500 kişiyle yapılan bir araştırmada, katılımcıların yarıdan çoğu sosyal medya sitelerinin kendilerini yetersiz hissettirdiğini söylüyor, 18-34 yaş grubundakilerin yarısı ise kendilerini çekici görmediklerini belirtiyor.

Sosyal medyanın yaşamımızda önemli bir yeri var. Ama sosyal medyada acaba sadece zamanımızı değil ruhsal sağlığımızı da mı feda ediyoruz?

Uzmanlara göre aşırı sosyal medya kullanımının; depresif belirtiler, benlik saygısı, genel ve fiziksel görünüm kaygısı ve beden memnuniyetsizliği ile ilişkili olduğunu gösteriyor. Facebook gibi sosyal medya platformlarının uzun süreli kullanımları; depresyon, anksiyete semptomlarının yanı sıra artmış stres belirtileri ile ilişkili. Ayrıca sosyal medya, başkalarının görmek istediği basmakalıp örnekleri sergilemek ve diğerleri kadar popüler olabilmek için kişiler üzerinde çok fazla baskı yaratabiliyor.

Çocuklarımız sanal ortamda kayboluyor …

İnternet kullanımının günden güne artış gösterdiği bugünlerde, yapılan araştırmalara göre çocukların ortalama % 66’sı günde en az bir kere sosyal paylaşım sitelerini kullanıyor.

Facebook, Twitter, Instagram gibi paylaşım sitelerinde ve mobil uygulamalarda hesap oluşturma yaşı her ne kadar 13 olarak sınırlandırılsa da kullanım yaşının 7-8’e kadar indiği biliniyor.

Yaş ve gelişim düzeyine uygun olmayan, kontrolsüz internet kullanımları çocukların ruhsal ve sosyal açıdan zarar görmelerine yol açabilir. Sosyal paylaşım ağlarını kullanan çocuklar, yaş ve ruhsal gelişimine uygun olmayan cinsel ve şiddet yönelimli içeriğe maruz kalabilirler.

Ekrandaki şiddet içerikli görüntüler çocuğa şiddetin yaygın olduğu, olağan bir baş etme yolu olduğu düşüncesini kazandırabilir. Bu da çocuk ve gençlerin şiddet karşısında duyarsızlaşmasına, saldırgan davranışlarında artışa neden olabilir.

Sanal ortamda ırkçılık, ayrımcılık gibi zorbalığa tanık olabilirler. Aynı zamanda çocuklar, reklam endüstrisi için de önemli bir hedef haline geldiler. Mahremiyet duygusunun gelişmesi güçleşebilir ve güvenlik açısından risk ortaya çıkabilir.

Sanal ortamdaki ilişkiler, çocuğun gündelik yaşamdaki gerçek, kişiler arası ilişkiler kurmasını zorlaştırabilir.