ÜCRET GELİRLERİ VERGİ DAİRESİNE BEYAN EDİLMEK ZORUNDA MI?

Bir işverene tabi ve bir işyerine bağlı olarak çalışan işçilere, hizmetleri karşılığında nakden veya ayın olarak verilen menfaatler, gelir vergisi mevzuatı kapsamında ücret olarak ifade edilmektedir. İster nakit olarak ister ayın şeklinde elde edilsin, ücret gelirinin elde edildiği her durum beraberinde gelir vergisini de gündeme getirmektedir.

Elde edilen ücret sebebiyle ödenmesi gereken gelir vergisinin mükellefi, bu geliri elde eden işçiler/ücretliler olsa da; vergi dairesi tarafından bu vergi, kural olarak vergi sorumlusu sıfatıyla işverenler aracı kılınmak suretiyle tahsil edilmektedir. Tevkifat ya da stopaj müessesesi denilen bu uygulama ile işçinin istihkakı olan ücret gelirinden işverenlerce tevkif edilen gelir vergisi, işçi adına vergi dairesine beyan edilerek ödenmektedir. Bu şekilde ödenen gelir vergisi ise işçi açısından nihai vergileme olduğundan ilave bir vergisel yükümlülük gerektirmemektedir. Kural her ne kadar anlattığımız gibi -kaynağında kesinti yoluyla vergileme- olsa da; işçilerden yapılan gelir vergisi tevkifatı, her durumda nihai vergileme olmamaktadır. Böylesi durumlarda; işçilerin, elde ettikleri ücretlerini vergisel yükümlülük kapsamında kendileri de beyan etmeleri gerekmektedir. Tek işverenden veya birden fazla işverenden elde edilen ücretlerin toplam tutarının gelir vergisi kanununda yer alan kanuni hadleri geçmesi durumunda, elde edilen ücretlerin tamamının işçilerce de vergi dairesine beyan edilmesi söz konusu olmaktadır.

Şimdi gelelim ücret geliri elde eden işçilerin, elde ettikleri ücretlerini hangi hallerde vergi dairesine beyan etmek zorunda olduğuna.

Tek İşverenden Elde Edilen Ücretlerin Beyan Edilmesi

Tek işverenden elde edilen ve bir takvim yılındaki toplam tutarı (takvim yılı, gelir vergisi açısından 1 Ocak-31 Aralık’tır.) 2021 yılı itibariyle 650.000 TL’yi aşmayan ve elde edildiği anda tevkifat yoluyla vergilendirilen ücretler, işçiler tarafından vergi dairesine beyan edilmek zorunda değildir. Bu tutarın aşılması halinde ise işçilerce beyanname verme zorunluluğu doğmaktadır. İşçilerce gelir vergisi beyannamesi verilmesi durumunda toplam ücret gelirleri üzerinden hesaplanacak gelir vergisinden dönem içerisinde işverenlerce kendilerinden tevkif edilerek vergi dairesine ödenmiş olan gelir vergileri mahsup edilebilecektir. Bunun yanı sıra elde edilen ücret gelirleri üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapılmayan işçiler (tevkifatsız ücret geliri elde eden işçiler) ise tutarı ne olursa olsun elde ettikleri ücret gelirlerini vergi dairesine beyan etmek ve hesaplanan gelir vergisini ödemek zorundadırlar.

Birden Fazla İşverenden Elde Edilen Ücretlerin Beyan Edilmesi

Birden fazla işverenden elde edilen ücretlerde durum ikili bir ayrıma tabidir. Birden fazla işverenden elde edilen ücretlerin beyan edilip edilmemesi kararlaştırılırken öncelikle birden fazla işverenden elde edilen ücretler içinde birinci işverenden elde edilen ücretin seçilmesi gerekir. Bu seçim ise tutarı önemli olmaksızın tamamen işçilerin inisiyatifindedir. Bu seçim yapıldıktan sonra eğer ki birinci ücret olarak seçilen ücretin dışındaki tevkifatlı ücret gelirlerinin toplamı 2021 yılı itibariyle 53.000 TL’yi aşmıyorsa; bu ücretlerin hiç birinin vergi dairesine beyan edilmesi gerekmemektedir. Tam tersi durumda ise birinci ücret olarak seçilen ücretin dışındaki tevkifatlı ücret gelirlerinin toplamı 2021 yılı itibariyle 53.000 TL’yi aşarsa; birinci ücret de dahil olmak üzere tüm ücret gelirlerinin beyan edilmesi gerekecektir.

Bunun yanı sıra tevkifata tabi tutulmuş ve birden fazla işverenden elde edilen ücretlerde birinci ücret olarak seçilen ücretin dışındaki tevkifatlı ücret gelirlerinin toplamının 53.000 TL’yi geçip geçmediği kıyaslanırken aynı zamanda birinci ücret de dahil tüm ücretlerin tutarının da 650.000 TL’yi geçmemesine dikkat edilmelidir. Şöyle ki, üç farklı işverenden tevkifata tabi ücret geliri elde eden bir işçinin elde ettiği ücretleri sırasıyla; 600.000 TL, 35.000 TL ve 16.000 TL olsun. İşçi tarafından birinci ücret olarak 600.000 TL tutarındaki ücretin seçilmesi mümkün olup birinci ücretten sonraki ücret gelirleri toplamı da 51.000 TL olduğundan beyan edilmeyecek diye düşünülse de (53.000 TL’nin altında olduğundan) aynı zamanda tüm ücret gelirleri toplamının da 650.000 TL’yi aşmaması gerekmektedir. Örneğimizde; işçi tarafından elde edilen ve birinci ücretin dışında kalan ücretlerin toplamı 53.000 TL’nin altında kalsa da, elde edilen tüm ücretlerin toplamının 651.000 TL olması sebebiyle (650.000 TL’yi aştığı için), birinci ücret de dahil tüm ücret gelirlerinin beyan edilmesi gerekecektir. Pek tabi ki dönem içerisinde elde edilen ücretler üzerinden işverenlerce tevkif edilen gelir vergileri, verilecek gelir vergisi beyannamesi üzerinden hesaplanacak gelir vergisinden mahsup edilebilecektir.

Ücretlerin Beyan Edilme Zamanı ve Yöntemi

İşçilerce elde edilen ücretlerin beyan edilmesi söz konusu ise; ilgili gelir vergisi beyannameleri, ücretlerin elde edildiği yılı takip eden yılın 1-31 Mart tarihleri arasında Gelir İdaresi Başkanlığı internet sitesi üzerinden “Hazır Beyan Sistemi” kullanılarak, vergi dairesine kağıt ortamında veya mali müşavirler ile elektronik beyanname aracılık sözleşmesi imzalanmak suretiyle e-beyanname sistemi yöntemlerinden birisi ile verilebilmektedir. Verilen beyanname üzerinden hesaplanacak gelir vergisi ise beyannamenin verildiği yılın Mart ve Temmuz aylarında iki taksit halinde ödenebilmektedir.

Bir başka köşe yazısında görüşmek dileğiyle…