Wagner, Rusya’nın 15 Temmuz’u mu?

Wagner'in Ukrayna'daki faaliyetleri 2014'te başladı. Kırım'ın ilhakı sırasında ve Donbas'taki ilk çatışmalarda ve müteakip süreçte, Donetsk ve Luhansk'taki ayrılıkçıların eğitim ve donatımı ile bu bölgelerdeki çatışmalarda Wagner mensuplarının görev aldığı biliniyor.

Rusya'nın 22 Şubat 2022 günü başlattığı savaş ile birlikte, özellikle doğu ve güney cephelerinde Wagner unsurları aktif rol aldı. Yaşanan kayıpların telafisi amacıyla 2022 yaz aylarından itibaren cezaevi hükümlülerinin silah altına alınmasına başlandı.

Hükümlülerden oluşan gruplar, özellikle Soledar ve Bahmut'taki kanlı çatışmalarda yoğun olarak kullanıldı.

Peki Wagner nasıl bir grup?

Paralı askerlerin patronu Yevgeni Prigojin kimdir?

Gerilim nasıl bu noktaya ulaştı?

Ukrayna işgali sırasında Rus ordusunun asker bulmakta zorlanmaya başlamasıyla Wagner  savaşcı sayısını hızla artırmak için harekete geçti.  Rus hapishanelerinden savaşçı toplanmaya başlandı. 6 ay Ukrayna'daki savaşa katılanların suçlarının afdedileceği vaadiyle çok sayıda kişi Wagner'in bünyesine katıldı.

İsmi çokça konuşulmaya başlanan Wagner sadece Ukrayna'da değil, Ortodoğu ve Afrika'da da faaliyetler yürütüyor. Suriye'de Beşar Esad rejimine, Libya'daysa halife Hafter'e destek veriyor. Orta Afrika Cumhuriyeti’nde mücevher madenlerinin, Sudan'da altın madenlerinin korunmasında da görev alıyor.

Batı Afrika ülkesi Mali'deyse hükümet, Wagner paralı askerlerini Fransa'nın etkisini azaltmak için kullanıyor. Prigojin'in bu operasyonlarla büyük bir kazanç elde ettiği söyleniyor. Şirketin mali gücünü Vladimir Putin ile bağlantılı Oligarklardan da aldığı belirtiliyor. Ancak bu iddiaların tamamı Rusya tarafından reddediliyor. Wagner içinde pek çok farklı etnik kökene, ideolojiye sahip asker var.

Rus Ceza Kanunu'nun 359. maddesi, paralı askerliği, bununla ilgili faaliyetleri ve paralı askerliğin finansmanını suç olarak tanımlıyor. Aynı kanunun 208. maddesi, federal kanunlarda ayrıcalık tanınmayan tüm silahlı grup ve kuruluşları yasa dışı olarak nitelendiriyor. Benzer şekilde Rusya Federasyonu Anayasası'nın 13. maddesi de yalnızca devlete ait, yetkilendirilmiş kurumların silah kullanabileceğini belirtiyor.

 “Putin’in aşçısı” diye bilinen işadamı Yevgeni Prigojin, aslında hırsızlık ve yankesicilikten hapis yatmış bir kişi. Daha sonra yol kenarlarında seyyar satıcılık yapmış, sosisli sandviç satmış. Bir şekilde restoran açmış ve Putin ile irtibat kurmuş. Putin ile irtibatı sayesinde siyasi elite nüfuz etmiş.

Bu ilişkileri sayesinde özel bir askeri güvenlik şirketi kurarak iş alanını genişletmiş. Burada Putin’in doğrudan desteği olduğunu söylemek gerekiyor. Bu destek olmazsa dünyanın hiçbir ülkesinden bu güce erişemezsiniz.

Wagner'in toplam ne kadar personele sahip olduğuna dair net veri bulunmuyor. Çoğu kaynakta bu sayı 25 bin ila 50 bin arasında değişiyor. Ukrayna savaşı ile birlikte tank, zırhlı muharebe aracı ve hatta savaş uçağı kullanmaya başlayan Wagner'in, savaş deneyimine sahip personeli ile birlikte ciddi bir savaş gücüne sahip olduğu iddia ediliyor.

Sergey Şorgu Rusya’nın resmi Savunma Bakanı. Ancak Wagner’in başındaki Prigojin kendisini aslında alternatif savunma bakanı olarak görüyor. Bahmut’un Ukrayna’dan geri alınmasında Wagner önemli rol üstlenmişti. Prigojin, Putin’in gözünde rüştünü ispat etti ama işi biraz şova dönüştürdü. Her fırsatta Rus Savunma Bakanlığı’nı suçladı.

2022 sonbaharından itibaren gerek Wagner grubuna yakın sosyal medya kanalları gerekse bizzat Prigojin tarafından Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu ve Genelkurmay Başkanı Valeri Gerasimov'a yönelik eleştirilerin dozu giderek artmaya başladı.

 Eleştirilerin merkezinde cephane ve malzeme yetersizliği, sevk ve idaredeki hatalar ile üst seviye komuta kademelerindeki çözülmeler yer almaktaydı. Özellikle Prigojin, 2023 başından itibaren çok sert ifadelerle Şoygu ve Gerasimov'u suçlayarak, kendilerini yaşanan başarısızlıkların esas failleri olarak gösterdi.

Bunun yanında Wagner çok fazla zayiat verdi. Kayıplarından da yine Rusya yönetimini sorumlu tutuyordu. Son olarak bir Rus yarbayın Wagner birlikleri tarafından sorgulanması bardağı taşırdı. Bu gibi gelişmeler tansiyonun yükselmesine neden oldu.

Bazı uzmanlar alternatif bir özel askeri şirketin kurulduğunu ve Wagner’in o yüzden ayaklandığını da söylüyor.

Bir anda Moskova’ya doğru binlerce savaşçıyla yürüyüşe geçerek dünyayı şoke eden Wagner’in patronu Yevgeniy Prigojin, başladığı gibi beklenmedik şekilde durma kararı aldı. Rusya lideri Vladimir Putin’in “Bizi sırtımızdan vurdular. En ağır cezayı çekecekler” dediği Prigojin ve emrindekiler “affedildi”, tansiyon şimdilik düştü.

Belarus lideri Aleksander Lukaşenko’nun devreye girmesiyle sağlanan uzlaşı üzerine, Prigojin ve emrindeki 25 bin savaşçı, hiçbir engelle karşılaşmadan işgal ettikleri Rus şehirlerinden Ukrayna’nın Lugansk bölgesindeki kamplarına çekilmeye başladı.

Böylece isyan 24 saat içinde sona erdi.

Wagner'in isyanının temel nedeni, paralı askerlerin Savunma Bakanlığı'na devredilmesi ve böylece Wagner Grubu ile patronu Yevgeni Prigojin'in dize getirilmesiydi.

“Rus kanı akmasın” diye durduğunu söyleyen Prigojin’i Moskova’ya yürüyüşünden vazgeçiren anlaşmanın detayları tam olarak bilinmiyor. Ancak Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, Prigojin ve adamlarının yargılanmayacağı teminatını verdi. Yani Prigojin, en azından görünürde, silah zoruyla yönetimi devirme girişiminden paçayı kurtardı.

İsyan, Vladimir Putin'in 20 yılı aşkın süredir devam eden iktidarında onun otoritesine en büyük meydan okumaydı.

Küresel Siyonizm'in bir darbe girişimi daha başarısızlıkla sonuçlandı.

Wagner; isyan etti, kendi ordusuna silah sıktı ve başkentini tehdit etti.

Devlete isyanın sonu felakettir. Hiçbir devlet, isyanı hoş göremez.

Putin’in ve Rus güvenlik aklının Wagner ve Prigojin’e vereceği cezayı aslında tahmin etmek zor değil